X.A.A. LIVE 

KΑΛΩΣ  ΤΑ  ΠΑΙΔΙΑ....

        
                                                                         σχόλια για τη συνεδρίαση online...
H ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ "ΑΦΗΓΗΣΗΣ" ΣΤΗΝ 
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ...

Του Κεμάλ Ντερβίς

Η καλύτερη συμβουλή που πήρα όταν ανέλαβα θέσεις πολιτικής ευθύνης στην Τουρκία, πριν από μία δεκαετία και πλέον, ήταν να αφιερώνω «πολύ χρόνο και σκέψη για την ανάπτυξη και την επικοινωνία της "αφήγησης" εκείνης που θα υποστηρίξει το πολιτικό πρόγραμμα που επιδιώκουμε να πετύχουμε». Οσο περισσότερο, δε, αντικείμενο του δημόσιου διαλόγου είναι η οικονομική πολιτική, τόσο πιο σημαντικές είναι κι αυτές οι πολιτικές αφήγησης.
Η κρίση που αντιμετώπισε η Ευρωπαϊκή Ενωση και η ευρωζώνη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάγκης για μία αφήγηση που θα εξηγεί δημόσια τις ακολουθούμενες πολιτικές και θα τους διασφαλίζει πολιτική στήριξη. Μία επιτυχημένη αφήγηση δεν μπορεί να είναι ούτε πολύ σύνθετη, ούτε πολύ απλουστευτική. Πρέπει να καλύπτει τη φαντασία, να αντιμετωπίζει τις αγωνίες της κοινής γνώμης και να δημιουργεί ρεαλιστική ελπίδα. Οι ψηφοφόροι αντιλαμβάνονται συχνά τον φθηνό λαϊκισμό.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Μάριο Ντράγκι κατάφερε να προσφέρει μία τέτοια αφήγηση στις κεφαλαιαγορές τον περασμένο Ιούλιο. Είπε ότι η ΕΚΤ θα κάνει οτιδήποτε αναγκαίο για να αποτρέψει τη διάλυση του ευρώ, προσθέτοντας απλά: «Πιστέψτε με, θα είναι αρκετό».

Μ' αυτή τη φράση, ο κ. Ντράγκι εξουδετέρωσε τον, παγιωμένο τότε, κίνδυνο διάλυσης, που ήταν υψηλότερος μεν στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα οδηγούσε στα ύψη το κόστος δανεισμού της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας. Δεν ήταν ένα λαϊκίστικο μήνυμα, επειδή πράγματι η ΕΚΤ διαθέτει τη δύναμη πυρός για να αγοράσει τόσα κρατικά ομόλογα από τη δευτερογενή όσα χρειάζονται για να μπει μία «οροφή» στα επιτόκια, τουλάχιστον για πολλούς μήνες.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες, γενικότερα, έχουν συνήθως μεγαλύτερη ικανότητα να προσφέρουν βραχυπρόθεσμες ή μεσοπρόθεσμες αφηγήσεις στις αγορές. Ο πρόεδρος της αμερικανικής Fed κ. Μπεν Μπερνάνκι έδωσε τη δική του αφήγηση δεσμευόμενος ότι τα αμερικανικά επιτόκια θα παραμείνουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ και ο νέος πρόεδρος της Τράπεζας της Ιαπωνίας κ. Χαρουχίκο Καρούντα έδωσε πρόσφατα μία άλλη αφήγηση, λέγοντας ότι θα διπλασιάσει την προσφορά χρήματος έτσι ώστε ο πληθωρισμός να φθάσει το 2%.

Παρ’ ότι όμως οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν τέτοιες αφηγήσεις στις αγορές, είναι οι πολιτικοί ηγέτες εκείνοι που πρέπει να παρέχουν τα συνολικά κοινωνικοοικονομικά μηνύματα τα οποία θα ενθαρρύνουν τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, την υποστήριξη των ψηφοφόρων προς τις μεταρρυθμίσεις και την ελπίδα για το μέλλον. Η αλχημεία των κεντρικών τραπεζών, για να δανειστώ έναν όρο από το νέο βιβλίο του Αμερικανού δημοσιογράφου Νιλ Ιρβιν, έχει τα όριά της.

Ειδικά η Ευρώπη έχει ανάγκη από την αφήγηση μίας μακροπρόθεσμης ελπίδας που θα πυροδοτήσει την πραγματική ανάκαμψη. Η Γαλλία έρχεται όλο και πιο κοντά στη ζώνη κινδύνου, ενώ ακόμη και το ετήσιο ΑΕΠ της Γερμανίας μειώνεται με ποσοστό πάνω από 1% τον χρόνο. Την ίδια ώρα, η υποχώρηση των spreads στις αποδόσεις επιτοκίων ελάχιστη ανακούφιση μπορεί να προσφέρει στην αυξανόμενη στρατιά των ανέργων της Νότιας Ευρώπης, όπου η ανεργία των νέων έχει φθάσει σε δραματικά επίπεδα - κοντά στο 60% σε Ελλάδα και Ισπανία και σχεδόν 40% στην Ιταλία.

Η αφήγηση αυτή πρέπει να απαντήσει τρεις κρίσιμες ερωτήσεις. Πώς μπορεί το ευρωπαϊκό μοντέλο της ισχυρής κοινωνικής αλληλεγγύης και ασφάλειας να μεταρρυθμιστεί, αλλά και να διασωθεί; Πώς μπορεί να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η ανάταξη της οικονομικής ανάπτυξης εντός της ΕΕ; Και πώς μπορεί η λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών, με ενισχυμένη νομιμοποίηση, να υπηρετεί τόσο τις χώρες που έχουν ευρώ όσο και εκείνες που διατηρούν τα εθνικά τους νομίσματα;

Για αρχή, απαιτείται μία επανάσταση στην οργάνωση της εργασίας, της εκπαίδευσης και της ανάπαυσης. Η κοινωνική αλληλεγγύη, κομβική για την ταυτότητα της Ευρώπης, μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει μεγαλύτερο εργασιακό βίο, αλλά επίσης και περισσότερο μοίρασμα της εργασίας, εκπαίδευση ενηλίκων και χαμηλότερο μέσο όρο εβδομάδων εργασίας (κυρίως κοντά στη σύνταξη).

Αυτή η ευελιξία προϋποθέτει τη συναίνεση όλων: Οι εργαζόμενοι πρέπει να προσαρμοστούν στην αλλαγή των απαιτήσεων. Οι εργοδότες πρέπει να αναδιοργανώσουν τις επιχειρήσεις τους ώστε να επιτρέπουν αυτό το μοίρασμα της εργασίας, την εργασία από το σπίτι και τα διαλείμματα εκπαίδευσης. Και οι κυβερνήσεις πρέπει να αναμορφώσουν τα συστήματα φορολόγησης, εισοδηματικής στήριξης και ρύθμισης έτσι ώστε να προωθήσουν μία «επανάσταση ευέλικτης αλληλεγγύης», που θα ενθαρρύνει την ατομική επιλογή και ευθύνη, αλλά θα παραμένει δεσμευμένη και στην κοινωνική συνοχή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλύτερο μέλλον για όλους, με τους πολίτες να αποκτούν καλύτερη πρόσβαση στην «ενήλικη εκπαίδευση», να διαθέτουν περισσότερο χρόνο για τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα και να παραμείνουν παραγωγικοί ενεργά εμπλεκόμενοι για μεγαλύτερο διάστημα στην υγιή ζωή τους.

Η Ευρώπη δεν χρειάζεται ρυθμούς ανάπτυξης αντίστοιχους με εκείνους της Ασίας. Μπορεί να διασφαλίσει αξιοπρεπή εργασία και ευημερία, με έναν διατηρήσιμο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 2%. Για να επιτευχθεί αυτό, κάποιος θα πρέπει να πει στους Γερμανούς ψηφοφόρους ότι τα κεφάλαια της χώρας τους θα ρέουν για πάντα προς την Ισπανία, αλλά ότι οι μισθοί τους μπορούν να αυξηθούν με ρυθμούς διπλάσιους από εκείνους του πρόσφατου παρελθόντος, χωρίς τον κίνδυνο πληθωρισμού ή ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, επειδή η Γερμανία έχει το μεγαλύτερο εξωτερικό πλεόνασμα στον κόσμο.

Θα πρέπει να ανοίξουν επίσης οι αγορές του τομέα των υπηρεσιών εντός της ΕΕ. Οι χώρες με ισχυρότερη δημοσιονομική θέση θα πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο σε ένα μείζον πανευρωπαϊκό πρόγραμμα αναβάθμισης της κατάρτισης. Ο αριθμός των πανευρωπαϊκών υποτροφιών θα πρέπει να διπλασιαστεί. Τα σχολικά προγράμματα παντού θα πρέπει να στοχεύουν στην εκπαίδευση τρίγλωσσων πολιτών.

Επιπροσθέτως, μία πλήρης ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση, με κοινούς πόρους για δράση, θα πρέπει να συσταθεί χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία έλαβε μία σημαντική ενίσχυση κεφαλαίων το 2012, θα πρέπει να συμβάλει με ένα μεγάλο πρόγραμμα υποστήριξης των επενδύσεων για τις υπάρχουσες μεσαίες επιχειρήσεις και με επιδοτούμενη χρηματοδότηση από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για την ενθάρρυνση των νέων επιχειρηματιών για περιορισμένη περίοδο. Η απασχόληση και η εκπαίδευση των νέων ανθρώπων πρέπει να αποτελέσει το επίκεντρο του νέου αναπτυξιακού συμφώνου, ενώ τα προγράμματα θα πρέπει να αναβαθμιστούν σε «ρυθμούς κρίσης» αντί να κινούνται στη λογική «business as usual».

Τέλος, η νομισματική ένωση προφανώς απαιτεί μεγαλύτερο μοίρασμα της κυριαρχίας, πρέπει επίσης να υπάρξει μία «μεγαλύτερη Ευρώπη» που θα περιλάβει το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλους. Αυτό προϋποθέτει θεσμούς δύο ταχυτήτων που θα υπηρετούν και τους δύο τύπους χωρών: Τις «εντός ευρώ» και εκείνες που προτιμούν να διαφυλάξουν τη νομισματική τους κυριαρχία σε μία μεγαλύτερη Ευρώπη, χτισμένη γύρω από μία παλλόμενη ενιαία αγορά και κοινές δημοκρατικές αξίες.

Αυτά τα συνδεόμενα οράματα μπορούν και πρέπει να υλοποιηθούν εάν η Ευρώπη θέλει να ευδοκιμήσει ξανά. Μαζί, διαμορφώνουν μία επιτακτική αφήγηση που οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αρχίσουν να αρθρώνουν.

Ο κ. Κεμάλ Ντερβίς, πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας και πρώην επικεφαλής του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) είναι αντιπρόεδρος του ινστιτούτου Brookings

Copyright:Project Syndicate,2013.
www.project-syndicate.org

www.kerdos.gr