X.A.A. LIVE 

       

                                               σχόλια για τη συνεδρίαση online.
ΟΙ ΜΙΣΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΚΡΙΣΗΣ...


Η ​​ αντιμετώπιση της ευρωκρίσης στηρίχθηκε σε μισά μέτρα – γι’ αυτό η κρίση συνεχίζεται. Ο διάλογος στην Ευρωζώνη διεξάγεται με μισές αλήθειες – γι’ αυτό δυσχεραίνονται οι συναινέσεις για την υπέρβαση της κρίσης.

Η μισή αλήθεια της κυβέρνησης Μέρκελ είναι ότι η ανάπτυξη, ιδίως στις χώρες του Νότου, θα έρθει με εθνικές μεταρρυθμίσεις. Πράγματι, χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές, η οικονομική μεγέθυνση δεν θα ήταν διατηρήσιμη. Στην Ελλάδα, μια τόνωση απλώς της καταναλωτικής ζήτησης, χωρίς να έχει αποκτήσει η οικονομία μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια, θα επέφερε αύξηση των εισαγωγών και διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος.

Αυτό που η συντηρητική ορθοδοξία παραλείπει να πει είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις δουλεύουν μακροπρόθεσμα. Το θέμα είναι τι γίνεται τώρα, που η στάσιμη Ευρωζώνη δείχνει να κυλάει στον τρίτο γύρο ύφεσης. Χρειάζεται άμεσα μια μεγάλη αναπτυξιακή τόνωση, όπως σωστά ζητούν οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες, ο Ρέντσι, οι Γάλλοι σοσιαλιστές, όπως έχουν δεχτεί ο πρόεδρος Γιουνκέρ και η μεγάλη πλειονότητα των αγγλόφωνων αναλυτών. Μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, αναπτυξιακή τόνωση σε ευρωπαϊκό: αυξήσεις μισθών και επενδύσεων στον Βορρά, μαζική διοχέτευση επενδυτικών πόρων στον Νότο, γενναία ποσοτική χαλάρωση νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Χρηματοδότηση μέρους της επενδυτικής αυτής τόνωσης από την ίδια την ΕΚΤ με αγορά επενδυτικών ομολόγων.

Μέχρι πρόσφατα, ο πρόεδρος Ολάντ προσδιόριζε το οικονομικό πρόβλημα της Ευρωζώνης αποκλειστικά ως πρόβλημα ζήτησης. Στην τελευταία συνέντευξη στη Monde έκανε ένα βήμα πιο πέρα. Δέχτηκε ότι η Ευρώπη πρέπει να τονώσει τη συνολική ζήτηση, αλλά παράλληλα οι εθνικές πολιτικές να εστιασθούν στην πλευρά της προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών, με μεταρρυθμίσεις, βελτίωση των αγορών, φορολογικά κίνητρα, μείωση γραφειοκρατίας. Αυτή τη στροφή σηματοδότησε η αντικατάσταση του υπουργού Οικονομίας. Ο Ολάντ είπε και τα δύο μισά της αλήθειας, και θα έχει αυξημένη διαπραγματευτική ισχύ στη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης, την οποία ζήτησε.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μ. Ντράγκι, δύο χρόνια πριν, έσωσε τις αγορές κρατικού χρέους Ιταλίας και Ισπανίας υποσχόμενος να κάνει «ό,τι χρειαστεί». Η ισχύς της δέσμευσης ήταν τόσο επιβλητική, που η ΕΚΤ δεν χρειάστηκε καν να την υλοποιήσει. Ομως, η αποτελεσματικότητα παρήγαγε επανάπαυση. Σήμερα ο μέσος πληθωρισμός της Ευρωζώνης είναι 0,3% με πρόβλεψη να κλείσει στο 0,7%. Αυτό είναι πολύ μακριά από τον καταστατικό στόχο του 2%. Η ΕΚΤ μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα σταθερά επαναλάμβανε τη μισή αλήθεια, ότι οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες πληθωρισμού (πληθωρισμός 5+5 χρόνια μπροστά) στην Ευρωζώνη είναι αγκυρωμένες στον στόχο του 2%. Μετάφραση: δεν απαιτούνται ακραίες πρωτοβουλίες. Ομως το φάσμα του αρνητικού πληθωρισμού είναι πλέον εμφανές. Μέσος πληθωρισμός τόσο κοντά ή κάτω από το μηδέν σημαίνει ότι οι οικονομίες της περιφέρειας θα υφίστανται μειώσεις τιμών και μισθών για να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα κόστους. Το χρέος ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ θα μεγαλώνει, αφού ο παρονομαστής θα συρρικνώνεται. Η Ιαπωνία χρειάστηκε δύο δεκαετίες για να βγει από την παγίδα αποπληθωρισμού – κι ακόμα παλεύει. Πολύ επικίνδυνη κατάσταση.

Η συντηρητική ορθοδοξία υποστηρίζει ότι η ευρωκρίση ξεπεράστηκε. Πράγματι, τα Μνημόνια τελειώνουν, οι κυβερνήσεις βγήκαν στις αγορές, τα επιτόκια ομολόγων είναι σε προ κρίσης επίπεδα, οι οικονομίες συνέρχονται από τη βαθιά ύφεση. Ομως, ένα βουνό χρέους σκιάζει την Ευρωζώνη, η μέση ανεργία στο 11,5% και οι πληγές στον Νότο θα πάρουν χρόνια να επουλωθούν. Εξίμισι χρόνια από την αρχή της ευρωπαϊκής ύφεσης, το ΑΕΠ της Ευρωζώνης είναι 2% χαμηλότερο από το σημείο εκκίνησης. (Στη Μεγάλη Υφεση του ’30, η Αμερική χρειάστηκε επτά χρόνια για να επιστρέψει στο προ ύφεσης ΑΕΠ.)

Η μισή αλήθεια είναι ότι η ανεργία θα αντιμετωπιστεί με εθνικές προσπάθειες. Η άλλη μισή είναι ότι ανεργία 27% απαιτεί δραστικές δεσμεύσεις ευρωπαϊκών πόρων για την απασχόληση, που θα επικουρήσουν τις εθνικές προσπάθειες, όπως ήδη γίνεται. Μια πραγματική Ενωση χρειάζεται ένα ευρωπαϊκό σύστημα καταπολέμησης της (λόγω ύφεσης) κυκλικής ανεργίας, μαζί με εθνικές μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της διαρθρωτικής ανεργίας. Οι εθνικοί προϋπολογισμοί δεν μπορούν να σηκώσουν τέτοιο βάρος δαπανών όταν πρέπει να πετύχουν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Χωρίς γενναιότερη ενεργοποίηση της Ε.Ε., το χάσμα Βορρά - Νότου θα βαθαίνει, εντείνοντας τη δυναμική κατακερματισμού.

Η πρακτική της Ευρωζώνης έως τώρα είναι να ομνύει στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΟΝΕ, αφήνοντας όμως σε αρμόδια θεσμικά όργανα την ευελιξία να δίνουν σιωπηρά τις απολύτως αναγκαίες ανάσες και προσαρμογές. Ο κανόνας της μη διάσωσης κρατών μπήκε στο ντουλάπι, έμμεσες μεταβιβάσεις πόρων από το κέντρο στην περιφέρεια έχουν αθόρυβα συντελεστεί, η ΕΚΤ αφέθηκε να καθαρίσει με ριζοσπαστικές για τα μέτρα της πρωτοβουλίες, η Κομισιόν χαλαρώνει διακριτικά τους δημοσιονομικούς στόχους, η Ελλάδα πήρε δύο χρόνια παράταση στον στόχο του πλεονάσματος, το ίδιο και άλλες χώρες. Και αυξάνεται η πιθανότητα, μετά την ομιλία Ντράγκι στις 22/8, η ΕΚΤ να προχωρήσει και αυτή, εντός του 2014, στην αναγκαία ποσοτική χαλάρωση.

Ναι, η Ευρωζώνη συνηθίζει να μεταβάλλει πορεία σταδιακά, σαν ένα γιγάντιο δυσκίνητο υπερωκεάνιο, που χρειάζεται πολλές μικρές στροφές για να αλλάξει κατεύθυνση. Αρκεί να μην ξεκινήσει να στρίβει πολύ αργά μπροστά από το παγόβουνο...

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.


www.kathimerini.gr