X.A.A. LIVE 

        
                                                                         σχόλια για τη συνεδρίαση online...

Γιατί ψηφίζουν Μπερλουσκόνι οι Ιταλοί; ..

di Franseco Giumelli e Davide Maneschi

Οι ιταλικές εκλογές είναι λες και πας σινεμά να δεις ξανά και ξανά το ίδιο έργο, ελπίζοντας πως κάποια στιγμή θα έχει διαφορετικό τέλος, κάτι που φυσικά ποτέ δεν συμβαίνει. Οι θεατές εγκαταλείπουν την αίθουσα αναρωτώμενοι το ίδιο πάντοτε ερώτημα: μα γιατί συνεχίζουν οι Ιταλοί να ψηφίζουν Σίλβιο Μπερλουσκόνι (Silvio Berlusconi).

Ασφαλώς και οι Ιταλοί ενδιαφέρονται για την πολιτική, όπως μαρτυρούν και τα φετινά εκλογικά αποτελέσματα (ακόμα και σήμερα, σε μια εποχή τόσο μεγάλης πολιτικής απογοήτευσης, προσήρθε στις κάλπες σχεδόν το 75%,). Οι ξένοι δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς γίνεται να συνεχίζει να διεκδικεί την νίκη ως την τελευταία ψήφο σε εθνικές εκλογές ένας μεγιστάνας των ΜΜΕ που οδήγησε την χώρα του στην χρεοκοπία το 2011 και έχει κατηγορηθεί για φοροδιαφυγή, δεσμούς με την μαφία, συνεύρεση με ανήλικες πόρνες και κακοδιαχείριση.

Αλλά οι Ιταλοί δεν εκπλήσσονται, για πολλούς λόγους: σαράντα λεπτά αφού έκλεισαν οι κάλπες -και τα έξιτ-πολ έδειξαν πως το κόμμα του Μπερλουσκόνι «λαός της ελευθερίας» τα είχε πάει καλά στις εκλογές- η μετοχή της οικογενειακής επιχείρησής του «μέντιασετ» ανέβηκε 10% στο χρηματιστήριο του Μιλάνο. Αν και αργότερα η τιμή της υποχώρησε, η επίδοση αυτή ήταν συμβολική για την βαθιά διασύνδεση μεταξύ της ιταλικής πολιτικής και των επιχειρηματικών και μιντιακών συμφερόντων του Μπερλουσκόνι.

Πέραν του να είναι ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας, η επιρροή του Μπερλουσκόνι στα ΜΜΕ του επιτρέπει να επηρεάζει όλες τις πτυχές της ιταλικής οικονομικής ζωής. Ο «οίκος της ελευθερίας» χαρακτήρισε την Ιταλία ως την μόνη δυτικοευρωπαϊκή χώρα με «μερική ελευθερία» στον τύπο.

Το να ερμηνεύει όμως κανείς την πολιτική ανθεκτικότητα του Μπερλουσκόνι αποκλειστικά με την επιρροή του στα ΜΜΕ θα ήταν απλοϊκό. Ο δεύτερος λόγος είναι πως υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που επωφελήθηκαν προσωπικά από τις πολιτικές του νίκες. Από το 1994, ο Μπερλουσκόνι σφυρηλάτησε σχέσεις με επιχειρηματίες και πολίτες που επωφελούνται από την χαλαρότητα των φορολογικών ελέγχων.

Επιπλέον, ιστορικά οι Ιταλοί ψηφοφόροι ανέκαθεν ελκύονταν από τους uomo forte, τους ισχυρούς άνδρες, τους χαρισματικούς ηγέτες που υποτίθεται πως μπορούν διαμιάς να λύσουν όλα τα προβλήματα της χώρας.

Αυτό συνέβη με τον Μουσολίνι (Mussolini) την δεκαετία του 1920, αλλά και με άλλες δημοφιλείς φυσιογνωμίες της ιταλικής πολιτικής ζωής, σαν τους μακαρίτες Μπετίνο Κράξι (Bettino Craxi), τον σοσιαλιστή ηγέτη, τον κομμουνιστή Ενρίκο Μπερλίνγκουερ (Enrico Berlinguer) αλλά και -πιο πρόσφατα- τον κωμικό που εξελίχτηκε σε πολιτικό Μπέπε Γκρίλο (Beppe Grillo). Η δημοφιλία όλων των παραπάνω εξηγείται εν πολλοίς από την γοητεία που ασκούν στους Ιταλούς οι χαρισματικοί πολιτικοί που υπόσχονται πρόοδο και ευημερία. Οι Ιταλοί ελκύονται από τέτοιες πολιτικές παρουσίες ακόμα κι όταν αυτές αδιαφορούν ολοφάνερα για την τήρηση των δημοκρατικών διαδικασιών.

Με την εσαεί νεανική του εμφάνιση, το κομψό του ντύσιμο και την σχεδόν ξεδιάντροπη επίδειξη πλούτου, ο Μπερλουσκόνι αναπαράγει τέλεια το στερεότυπο του «uomo forte».

Τελευταίο, αλλά όχι έλασσον, οι Ιταλοί συνδέονται με τα πολιτικά κόμματα με τον εξίσου τυφλό και παθιασμένο τρόπο που το κάνουν με τις αγαπημένες ποδοσφαιρικές τους ομάδες. Μάλιστα ο Μπερλουσκόνι είναι ιδιοκτήτης μιας τέτοιας ομάδας. Αυτή η συνήθεια όμως επιβιώνει από τις ημέρες του ψυχρού πολέμου και τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων της εποχής, τους χριστιανοδημοκράτες και τους κομμουνιστές. Ο Μπερλουσκόνι κληρονόμησε τις ψήφους των χριστιανοδημοκρατών όταν αυτοί κατέρρευσαν υπό το βάρος σκανδάλων και διαφθοράς.

Υπάρχουν ασφαλώς κι άλλοι λόγοι για τις εκλογικές επιτυχίες του Μπερλουσκόνι, όπως είναι η απουσία χαρισματικού ηγέτη στον χώρο της κεντροαριστεράς. Αλλά η κυριαρχία του Μπερλουσκόνι στην ιταλική πολιτική σκηνή την τελευταία εικοσαετία οφείλεται σε πολύ βαθιές αιτίες. Οι παράγοντες που οδηγούν τους Ιταλούς να ελκύονται από τον Μπερλουσκόνι είναι οι ίδιοι παράγοντες που οδηγούν την Ιταλία εκτός πραγματικότητας, στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική παρακμή.

Εν τω μεταξύ η Ευρώπη και ο κόσμος αγωνιούν μήπως ο αγαπημένος τους κινηματογράφος κατεβάσει ρολά πριν καν αλλάξει ταινία.

Ο Francesco Giumelli είναι καθηγητής ευρωπαϊκών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Πράγας. Ο Davide Maneschi είναι υποψήφιος διδάκτορας στο πανεπιστήμιο του 'Ααλμποργκ στην Δανία