ΚΥΡΙΑΚΗ

με ελεύθερη γνώμη


O ΔΙΤΤΟΣ "ΔΡΑΚΟΣ" ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ 
ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ..

Των Andrew Sheng και Xiao Geng


Η οικονομία της Κίνας αντιμετωπίζει και πάλι το φάσμα της ανώμαλης προσγείωσης. Οι «φούσκες» στην αγορά ακινήτων, η διόγκωση των χρεών της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι μη ελεγχόμενες «σκιώδεις» τραπεζικές δραστηριότητες, δημιουργούν σημαντικό χρηματοοικονομικό κίνδυνο, δυσχεραίνοντας τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο κόστος εργασίας, τον υπερδανεισμό, τη δυσβάσταχτη ρύπανση, την ανεξέλεγκτη διαφθορά, το «διάτρητο» φορολογικό σύστημα και τον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό. Και επιπλέον κίνδυνοι φαίνεται να παραμονεύουν σχεδόν σε κάθε στροφή.

Οποιαδήποτε στρατηγική για την αποτροπή του κινδύνου της απότομης επιβράδυνσης θα πρέπει να λάβει υπόψη τη διττή φύση της οικονομίας της Κίνας. Από τη μία πλευρά οι κινεζικές πόλεις γίνονται όλο και πιο σύγχρονες και «δραστήριες» σε παγκόσμιο επίπεδο. Πράγματι, οι 17 πιο δυναμικές πόλεις της Κίνας - που από κοινού αντιπροσωπεύουν το 11% του πληθυσμού και περίπου το 30% του ΑΕΠ - έχουν ήδη φτάσει σ’ ένα status υψηλού εισοδήματος, όπως αυτό ορίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα και η χώρα αναμένεται να υπερσκελίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως η μεγαλύτερη παγκόσμια αγορά στον χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου.

Από την άλλη πλευρά, όμως, ο μισός πληθυσμός της Κίνας παραμένει αγροτικός, αντλώντας μεγάλο μέρος του εισοδήματός του από γεωργικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με τη MasterCard, το 25% των πληρωμών των καταναλωτών εξακολουθούν να γίνονται σε μετρητά, πράγμα που σημαίνει ότι η ανεπίσημη οικονομία της Κίνας παραμένει πολύ πιο ισχυρή από ό,τι πιστεύεται.

Αυτή η δυαδικότητα έχει θετικές επιπτώσεις για τις οικονομικές προοπτικές της Κίνας. Παρ’ όλο που οι παράκτιες κατασκευαστικές δραστηριότητες έχουν τροφοδοτήσει μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της οικονομίας στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, το αγροτικό, εσωτερικό κομμάτι της οικονομίας θα παραμείνει ισχυρή κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης όσο η εγχώρια κατανάλωση αυξάνεται. Με άλλα λόγια, η Κίνα διαθέτει ακόμη μεγαλύτερη και πιο διαφοροποιημένη οικονομική βάση από ό,τι πολλοί συνειδητοποιούν - κι αυτό σημαίνει ένα βαθμό αναπτυξιακής δυναμικής που θα ήταν δύσκολο να χαθεί.

Βοηθά ότι, με 3,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα κι ένα μεγάλο (αν και μειούμενο) πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, η οικονομία της Κίνας δεν εξαρτάται από την αποταμίευση και τις επενδύσεις των ξένων. Οι οικονομικές υποχρεώσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι επομένως εσωτερικό πρόβλημα, του οποίου η μόνη πραγματική δευτερογενής επίπτωση θα προκύψει από τις προσπάθειες αναδιανομής του χρέους. Η νομισματική και δημοσιονομική σύσφιξη με στόχο την περιστολή της πιστωτικής επέκτασης διατρέχει τον κίνδυνο να υπονομεύσει την αύξηση του ΑΕΠ και να μειώσει την κινεζική ζήτηση για εμπορεύματα. Αυτό θα έβλαπτε τις αναδυόμενες οικονομίες που βασίζονται στις εξαγωγές εμπορευμάτων, πολλές από τις οποίες υποφέρουν ήδη από τη φυγή κεφαλαίων, λόγω της συνεχιζόμενης αντιστροφής της νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve).

Σε αυτό το δυαδικό περιβάλλον, η Κίνα θα πρέπει να ρυθμίσει προσεκτικά την προσανατολισμένη προς την οικονομία της αγοράς μεταρρυθμιστική στρατηγική της, για να διασφαλίσει ότι δεν θα δημιουργήσει νέους, απρόσμενους συστημικούς κινδύνους, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τα συμφέροντα που αντιστέκονται στις ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις με στόχο να ελέγχουν την αγορά.

Η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτήσει να αντιμετωπίσει η Κίνα έναν άλλο, πιο προβληματικό, δυϊσμό της οικονομίας της: το δύο ταχυτήτων πιστωτικό της σύστημα. Με δεδομένη την υπερβολική εγχώρια αποταμίευση, την αυστηρά ελεγχόμενη κίνηση κεφαλαίων και την ταχεία πιστωτική επέκταση, τα επιτόκια είναι χαμηλά σε σχέση με τη ζήτηση από το 2005. Με τον επίσημο τραπεζικό τομέα δέσμιο των αυστηρών ελέγχων στη διαμόρφωση των επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων, οι μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις και οι τοπικές κυβερνήσεις ήταν οι μόνες οντότητες που μπορούσαν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε πιστώσεις για τη χρηματοδότηση επενδύσεων μεγάλης κλίμακας, όπως τα έργα υποδομής .

Αφότου η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 αποδυνάμωσε την ορμή των εξαγωγών, ο ιδιωτικός τομέας άρχισε να στρέφεται προς την κατεύθυνση των μη εμπορεύσιμων (στις αγορές) αγαθών και υπηρεσιών, όπως η ακίνητη περιουσία. Αυτή η μετατόπιση - σε συνδυασμό με τη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και τις μαζικές επενδύσεις στις υποδομές - άσκησε ανοδική πίεση στα εγχώρια επιτόκια. Ενώ οι Αρχές μπορούσαν να διατηρήσουν τα επίσημα επιτόκια υπό έλεγχο, τα ανεπίσημα επιτόκια άρχισαν να αυξάνονται αλματωδώς, τροφοδοτώντας την ταχεία επέκταση ενός σκιώδους τραπεζικού συστήματος.

Το φθηνό χρήμα εξακόντισε στα ύψη τις τιμές των ακινήτων, από τα 2.291 γουάν (374 δολάρια) ανά τετραγωνικό μέτρο κατά μέσο όρο το 2002, σε 5.791 γουάν μία δεκαετία αργότερα, με βάση τις μετρήσεις σε 70 μεγάλες και μεσαίου μεγέθους πόλεις της Κίνας. Το ερώτημα αφορά πλέον το βαθμό στον οποίο η αύξηση αυτή αντικατοπτρίζει μια πραγματική αύξηση της παραγωγικότητας και της ευημερίας - όπως συνέβη συγκριτικά σε άλλες οικονομίες όπως η Ιαπωνία, το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν και η Κορέα - και δεν αποτελεί μία κερδοσκοπική «φούσκα» που δημιουργήθηκε από τον εύκολο δανεισμό.

Δεδομένου ότι οι 17 κορυφαίες σε επιδόσεις πόλεις της Κίνας είναι περίπου το ένα τρίτο σε παραγωγικότητα σε σύγκριση με το Χονγκ Κονγκ, όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι τρεις φορές υψηλότερο, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι τιμές των ακινήτων σ’ αυτές αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο εκείνων του Χονγκ Κονγκ. Αλλά η ταχεία αύξηση των τιμών των ακινήτων σε ορισμένες λιγότερο δυναμικές πόλεις της Κίνας οδηγεί σε εξωτερική μετανάστευση εργατικού δυναμικού,μετατρέποντάς τες ουσιαστικά σε πόλεις-φαντάσματα.

Επιδιώκοντας την απελευθέρωση των επιτοκίων, η Κίνα πρέπει να ενοποιήσει τα επίσημα και ανεπίσημα επιτόκια, γεγονός που απαιτεί την ανάληψη δράσης τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, οι ηγέτες της Κίνας πρέπει να μεταρρυθμίσουν τα μικρότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε να διευκολύνουν τη διαδικασία της «δημιουργικής» καταστροφής, για παράδειγμα μέσω θεσμοθετημένων διαδικασιών πτώχευσης που θα βοηθήσουν να εξαληφθούν οι πόλεις-φαντάσματα και τα αποτυχημένα σχέδια εκμετάλλευσης ακινήτων, ελαχιστοποιώντας έτσι τις συναφείς μακροοικονομικές διαστρεβλώσεις.

Εξάλλου, η επιλογή της μεγαλύτερης πιστωτικής στενότητας ως μέσο για τον περιορισμό των κινδύνων δημιουργεί νέες επιπλοκές. Αν η ευρεία διαρθρωτική οικονομική αλλαγή, απαιτεί αυστηρότερη νομισματική πολιτική και χαμηλότερο πληθωρισμό, η υπερβολικά περιοριστική νομισματική πολιτική, δεδομένης της συνεχιζόμενης υψηλής πιστωτικής ζήτησης, θα μπορούσε να διαταράξει τη διαδικασία της προσαρμογής.

Στην πραγματικότητα, η επιβράδυνση στον ρυθμό αύξησης της προσφοράς χρήματος - από περίπου 25% το 2009 σε περίπου 14 % σήμερα - έχει παραλληλιστεί με την ταχεία επέκταση του σκιώδους τραπεζικού τομέα. Εως το τέλος του 2012 το σκιώδες τραπεζικό σύστημα αντιπροσώπευε το 24% του συνόλου των πιστώσεων, με επιτόκια 10%-15% υψηλότερα από τα επίσημα. Αυτό έχει πλήξει την πραγματική οικονομία μέσω της αύξησης του κόστους του χρήματος. Αν οι αναποτελεσματικοί δανειολήπτες δεν εκτοπισθούν από την αγορά ή εξαναγκασθούν σε πτώχευση, θα συνεχίσουν να διαταράσσουν την κατανομή των πόρων, παραγκωνίζοντας πιο παραγωγικές επιχειρήσεις.

Το κλειδί για τη «συγχώνευση» των επιτοκίων έγκειται, επομένως, στη μεταρρύθμιση του μηχανισμού κατανομής των πιστώσεων, ώστε να προσφερθούν περισσότερα κεφάλαια σε καλοσχεδιασμένα και αποδοτικά έργα και να επιβληθούν σκληροί δημοσιονομικοί περιορισμοί στους μη συνεπείς δανειολήπτες. Αν και αυτό θα προκαλέσει αναπόφευκτα κάποιες προεπιλογές επηρεάζοντας την ποιότητα των χαρτοφυλακίων (δανείων) των τραπεζών, το τελικό αποτέλεσμα - μία πιο ισορροπημένη και υγιής οικονομία - θα αξίζει τον κόπο.

Ο κ. Αντριου Σενγκ, πρόεδρος του Fung Global Institute, διετέλεσε πρόεδρος της Επιτροπής Securities and Futures του χρηματιστηρίου του Χονγκ Κονγκ και σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tsinghua του Πεκίνου. Ο κ. Ξιάο Γκενγκ είναι διευθυντής Ερευνών στο Fung Global Institute


© Project Syndicate 1995-2014 - «Κέρδος» για την Ελλάδα