ΚΥΡΙΑΚΗ 
με ελεύθερη γνώμη


ΤΙ ΘΑ ΕΟΡΤΑΣΟΥΜΕ ΤΟ 2021;
της
ΕΥΦΡΟΣΥΝΗΣ ΠΑΥΛΑΚΟΥΔΗ...


Διαβάζω από το μέρες  τις τοποθετήσεις αρκετών για το θέμα των εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 και αντιστοίχως για τη Γιαννα Αγγελοπουλου που ορίστηκε από τον πρωθυπουργό επικεφαλής της Επιτροπής «Ελλάδα 2021». Ορισμένοι μίζεροι, πιστοί στο δόγμα της Ψαροκωσταινας τυπου "ανεπρόκοποι ήμασταν, ανεπρόκοποι θα είμαστε και θα γιορτάσουμε ως ανεπρόκοποι", άλλοι σκεπτικοί με εύλογες ενστάσεις, μερικοί με αφοριστική διάθεση αποκλειστικά στο προσωπο αλλά όχι στις εκδηλώσεις, αρκετοί με χιουμοριστική διάθεση για αμφότερα. Πολύς ντόρος δε περί νέου πατριωτισμού και εύλογα. Ελάχιστοι όμως τολμούν να το αναλύσουν. Μια αναφορά με λεκτικά παίγνια κι ως εκεί.

Προσωπικά, ιδεολογικοπολιτικά ταυτίζομαι περισσότερο με την έννοια του πολίτη, παρά του λαού ως μια αδιαίρετη έννοια, ενώ με τρομάζουν συνήθως οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν σε οποιαδηποτε συζήτηση το έθνος ως την κατακλείδα των πάντων. Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ακράδαντα ότι όταν συμβάλλεις ως κράτος και ως κοινωνία στη διαμόρφωση συνειδητοποιημένων, πολιτικοποιημένων και διολου εφησυχασμένων πολιτών με προσήλωση στην φιλελευθερη αντιπροσωπευτική δημοκρατία, τότε μόνο μπορείς να αναδείξεις τα θετικά χαρακτηριστικά του τόπου σου και της πολιτισμικής προσφοράς σου στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Από 'κει και πέρα θεωρώ απαράδεκτη την αποφυγή συζήτησης περι πατριωτισμού ή ακόμα και εθνικισμού. Όπως έχω πει και σε προηγούμενο post μου οι πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές πρέπει να αναδεικνύονται. Η κουλτούρα του διαλόγου, η σύγκρουση των αντιτιθέμενων επιχειρημάτων μπορεί να εντοπίσει τα προβλήματα, να τα αποφορτίσει, να δείξει τι είναι πραγματικά εφικτό, να διαλύσει τις αυταπάτες εντέλει.

Επί του προκειμένου τώρα, βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την ανάλυση και ιεράρχηση των παραπάνω από τον πρωθυπουργό στην ομιλία του για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Δεν επιδόθηκε στην ανάδειξη του έθνους ως καταλύτη στην πολιτική πρακτική. Αντιθέτως. Επισήμανε πρώτα την επαναπολιτικοποιηση της πολιτικής, στη συνέχεια αναφέρθηκε σε πολίτες και στο τέλος σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του ελληνικού έθνους, με αναφορά όμως στην οικοδόμηση του μέλλοντος και χωρίς να αποφεύγει να μιλήσει για τα κακώς κείμενα. Σημειώνω προς επίρρωση των παραπάνω το τρίπτυχο δημοκρατία-νεωτερικοτητα/προοδευτισμός-γεωπολιτική θέση πάνω στο οποίο έχτισε την επιχειρηματολογία του (παρατίθεται αναλυτικά στις κάτωθι 3 πρώτες φωτογραφίες).

Οι εν λόγω αναφορές αποτελούν κατά τη γνώμη μου ένα πολύ γόνιμο έδαφος για συζήτηση κι όχι η αναφορά περί νέου πατριωτισμού στην αρχή της εν λόγω ομιλίας. Εαν φυσικά θέλουμε να εμβαθύνουμε και να μιλήσουμε ουσιαστικά. Διαφορετικά μπορούμε κάλλιστα να επιδοθούμε σε αποσπασματική απομόνωση φράσεων και λέξεων και αντιστοίχως να αρχίσουμε τα λεκτικά πυροτεχνήματα κι όποιον πάρει ο Χάρος. Δεν νομίζω όμως ότι έτσι προκύπτει τίποτε, παρά μόνον η εκτόνωση παθών και εμμονών, που δεν είναι το ζητούμενο άλλωστε.

Όσον αφορά τωρα τους εορτασμούς και τις εκδηλώσεις των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικης Επανάστασης του 1821 τις οποίες εξήγγειλε ο ΠΘ (φωτογραφια 4), είμαι υπέρ του να γίνουν με συγκεκριμένες προϋποθέσεις: μακριά από κάθε είδους ακατάσχετης προγονοπληξίας, αρχαιολαγνείας, εθνικιστικών βερμπαλισμών, με λελογισμένο προϋπολογισμό και σοβαρή οργάνωση. Αλλά κυρίως με αναφορά στο παρόν και το μέλλον αυτού του τόπου με επίκεντρο τον φιλελευθερισμό.


Και επιμένω ιδιαίτερα ως προς το τελευταίο καθώς η ελληνική επανάσταση ήταν κυρίως μια φιλελεύθερη επανάσταση. Στις 15 Ιανουαρίου 1822, λίγους μήνες μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, ψηφίστηκε από την Πρώτη Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο η περίφημη «Διακήρυξις της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος»
http://www.self-ownership.org/2014/03/blog-post.html?
fbclid=IwAR2J5Xk5TXbaiOf-
NYCOcW1szXiN30eTNe5foCoI9ZWj1mi4AeAh3rnLDgc

Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό κείμενο που διαπνέεται από τα δημοκρατικά και φιλελεύθερα ιδεώδη της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης και δυστυχώς οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν. Δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο θα έπρεπε ή θα περίμενε κανείς.

Γράφτηκε κυρίως από μία ομάδα τεσσάρων φιλελεύθερων διανοούμενων και πολιτικών. Από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ίσως τον σημαντικότερο φορέα των φιλελεύθερων ιδεών κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης και πρώτο Έλληνα πρωθυπουργό, τον Αναστάσιο Πολυζωίδη, τον σημαντικότερο Έλληνα φιλελεύθερο διανοούμενο εκείνης της περιόδου και στενό συνεργάτη του Μαυροκορδάτου υπόψιν, τον ιδιόρρυθμο αλλά φιλελεύθερο Θεόδωρο Νέγρη και τον Vincenzo Gallina, έναν φιλελεύθερο νομικό που βρέθηκε στην Ελλάδα θα μπορούσε να πει κανείς την κατάλληλη στιγμή. Πολλοί επίσης ισχυρίζονται ότι στη διακήρυξη έβαλε το χέρι του και ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας που συντάχθηκε στο πλαίσιο της Α’ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου το 1822, αναφέρει ότι “ο κατὰ τῶν Τούρκων πόλεμος ἡμῶν, μακρὰν τοῦ νὰ στηρίζηται εἰς ἀρχάς τινας δημαγωγικὰς καὶ στασιώδεις ἢ ἰδιωφελεῖς μέρους τινὸς τοῦ σύμπαντος ἑλληνικοῦ ἔθνους σκοπούς, εἶναι πόλεμος ἐθνικός, πόλεμος ἱερός, πόλεμος, τοῦ ὁποίου ἡ μόνη αἰτία εἶναι ἡ ἀνάκτησις τῶν δικαίων τῆς προσωπικῆς ἡμῶν ἐλευθερίας, τῆς ἰδιοκτησίας καὶ τῆς τιμῆς, τὰ ὁποία, ἐνῶ τὴν σήμερον ὅλοι οἱ εὐνομούμενοι καὶ γειτονικοὶ λαοὶ τῆς Εὐρώπης τὰ χαίρουσιν, ἀπὸ ἡμᾶς μόνον ἡ σκληρὰ καὶ ἀπαραδειγμάτιστος τῶν ὀθωμανῶν τυραννία ἐπροσπάθησε μὲ βίαν ν’ ἀφαιρέσῃ καὶ ἐντὸς τοῦ στήθους ἡμῶν νὰ τὰ πνίξῃ.” Οι επαναστατημένοι Έλληνες ζητούσαν το δικαίωμα της προσωπικής (ή αλλιώς ατομικής) ελευθερίας, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και την τιμή, αυτά δηλαδή που οι αρκετοί Ευρωπαίοι της εποχής εκείνης απολάμβαναν χάρη στις αστικές επαναστάσεις.

Οι πιο τρανταχτές αποδείξεις για τον φιλελεύθερο χαρακτήρα του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας βρίσκονται στα ιδρυτικά μας κείμενα. Για παράδειγμα τα τρια πρώτα Συντάγματα που ψηφίστηκαν στη διάρκεια της Επανάστασης διαπνέονταν από εξόχως φιλελεύθερα ιδεώδη. Η κατάργηση της δουλείας, η προστασία της ιδιοκτησίας, η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, και η προστασία ατομικών δικαιωμάτων ως προς την κατάχρηση εξουσίας από το κράτος, είναι λίγες από τις ισχυρότατες δόσεις φιλελευθερισμού στα επαναστατικά Συντάγματα που οι πατέρες του Έθνους μας αποφάσισαν να συμπεριλάβουν στα πρώτα συντάγματα του ελληνικού κράτους, τα οποία δικαίως χαρακτηρίζονται από πολλούς νομικούς εντός κι εκτός Ελλάδος, ως τα πιο φιλελεύθερα, δημοκρατικά και προοδευτικά της εποχής τους.


Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη, το πρώτο Σύνταγμα, το περίφημο «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» :(https://www.hellenicparliament.gr/…/f3c70a23-7696…/syn06.pdf), προέβλεπε την αντιπροσωπευτική αρχή και την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Το δεύτερο, το γνωστό "Σύνταγμα της Επιδαύρου" (https://www.hellenicparliament.gr/…/f3c70a23-7696…/syn07.pdf) που υποβλήθηκε, το Απρίλιο του 1823, σε αναθεώρηση από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία συνήλθε στο Άστρος, καθιέρωνε ελαφρά υπεροχή της νομοθετικής εξουσίας έναντι της εκτελεστικής. Ακόμη, μεταρρύθμιζε τα δικαιώματα της εκτελεστικής εξουσίας τα σχετικά με την κατάρτιση των νόμων, βελτίωνε τις διατάξεις περί ατομικών δικαιωμάτων και μετέβαλλε επί το δημοκρατικότερο τον εκλογικό νόμο.

Το τρίτο και ίσως το σημαντικότερο των Συνταγμάτων της Επανάστασης, το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος» (https://www.hellenicparliament.gr/…/f3c70a23-7696…/syn09.pdf) που ψηφίστηκε στην Τροιζήνα την Πρωτομαγιά του 1827 «υπερέβαινε όλα τα ευρωπαϊκά Συντάγματα της εποχής του ως προς την εφαρμογή των δημοκρατικών και φιλελεύθερων ιδεωδών» σύμφωνα με τον κορυφαίο Έλληνα συνταγματολόγο Αριστόβουλο Μάνεση. Διακήρυττε για πρώτη φορά την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας: «η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού». Ακόμη, καθιέρωνε ρητά τη διάκριση των εξουσιών, ανέθετε στον Κυβερνήτη την εκτελεστική εξουσία και τη νομοθετική στο σώμα των αντιπροσώπων του λαού, τη Βουλή.

Μην ξεχνάμε ότι το 1844 η Ελλάδα είναι το πρώτο κράτος στον κόσμο που καθιερώνει την καθολική ψηφοφορία των ανδρών και το 1864 μία από τις πρώτες φιλελεύθερες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες της Ευρώπης.

Η επανάσταση του 1821 δεν είναι λοιπόν άλλη μια επανάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, που αφορούσε μόνο τους Έλληνες και τον Σουλτανο. Αφορούσε και αφορά κάθε φιλελεύθερο άνθρωπο. Η Επανάσταση του 21 επηρέασε και επηρεάστηκε από τα σύγχρονα φιλελεύθερα κινήματα της Δύσης. Ο Διονύσιος Σολωμός, στον Ύμνο την Ελευθερίαν, αφιερώνει τρεις ολόκληρες στροφές προκειμένου να αναδείξει τον διεθνή χαρακτήρα της επανάστασης:

Γκαρδιακά χαροποιήθη
Και του Βάσιγκτον η γη,
Και τα σίδερα ενθυμήθη 
Που την έδεναν και αυτή.

Απ’ τον πύργο του φωνάζει,
Σα να λέη σε χαιρετώ,
Και τη χήτη του τινάζει
Το Λεοντάρι το Ισπανό.

Ελαφιάσθη της Αγγλίας
Το θηρίο, και σέρνει ευθύς
Κατά τ’ άκρα της Ρουσίας
Τα μουγκρίσματα της οργής.

Σε κάθε γωνιά του πλανήτη, φιλελεύθεροι διανοούμενοι αγκάλιασαν τον αγώνα των Ελλήνων και πρόσφεραν τη βοήθειά τους προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός της ανεξαρτησίας. Από τις συμβουλές του Τζέφερσον προς τον Αδαμάντιο Κοραή, μέχρι τους πίνακες του Ντελακρουά και από τους καρμπονάρους μέχρι τον Λόρδο Βύρωνα, οι φιλελεύθεροι της Δύσης είδαν την Ελληνική Επανάσταση σαν προέκταση των δικών τους αγώνων για μία ελεύθερη και δίκαιη κοινωνία των Εθνών.

Εν κατακλείδι υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να ειπωθούν για το συγκεκριμένο ζήτημα με αφορμή τα 200 χρόνια από την έναρξη του αγώνα για την ανεξαρτησία. Και δεν αντιλαμβάνομαι διόλου γιατι δεν μπορούμε με μια σειρά δράσεων να εμπλουτίσουμε τα γνωστικά πεδία της νέας γενιάς με τη σημασία που είχε η εν λόγω επανάσταση διεθνώς. Πέρα από πομφολυγες, είναι επιτέλους καιρός, ακριβώς όπως είπε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης "να επανασυστήσουμε την Ελλάδα στον κόσμο. Την Ελλάδα της δημιουργίας, την Ελλάδα της εξωστρέφειας, την Ελλάδα του αύριο που με αυτοπεποίθηση βρίσκει τη θέση της σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία", σε πλήρη αντιδιαστολή με τον τέως πρωθυπουργό που κατά τη διάρκεια της επικήδειας ομιλίας του στην κηδεία του Φιντέλ Κάστρο το 2016 είχε συγκρίνει την ελληνική με την κουβανική επανάσταση. Για να τα θυμόμαστε ολα, ναι;

Δεν μας αξίζει η μιζέρια. Υπάρχουν τρόποι να αναδείξουμε τη σημασία της Επανάστασης του '21 όχι μόνο για τον τόπο μας ή το ευρωπαϊκό γεωπολιτικό σκηνικό, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Ωραία η σκορδαλιά κάθε χρόνο, αλλά έχω την πεποίθηση ότι μπορούμε πολύ καλύτερα να γιορτάσουμε ουσιαστικά κι όχι τυπικά ένα σπουδαίο γεγονός.

Δεν θα είμαστε οι πρώτοι που θα έχουμε προσπαθήσει κάτι τέτοιο. Πολυ σωστά υπενθύμισαν ορισμένοι φίλοι ότι στη Γαλλία, η 14η Ιουλίου 1989 υπήρξε μια δυνατή στιγμή του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την Πτώση της Βαστίλης (14 Ιουλίου 1789) και την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου (26 Αυγούστου 1789). Η τότε κυβέρνηση, με εντολή του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Μιτεράν δημιούργησε για το σκοπό αυτό, ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1986, μια Επιτροπή Εορτασμού των 200 χρόνων από την Γαλλική Επανάσταση και την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Πρόεδροί της ήταν διαδοχικά οι πολιτικοί Μισέλ Μπαρουάν, Εντγκαρ Φορ και Ζαν-Νοέλ Ζονενέ.

Επίσης, τον Ιούνιο του 1988 το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας μετονομάστηκε σε Υπουργείο Πολιτισμού, Επικοινωνίας, Μεγάλων Εργων και Εορτασμού των 200 χρόνων και ανατέθηκε στον υπουργό Πολιτισμού Ζακ Λανγκ να διοργανώσει τους εορτασμούς για την Γαλλική Επανάσταση, με την υποστήριξη της Επιτροπής Εορτασμού.

Ο Ζαν Πολ Γκουντ ήταν η επιλογή του Φρανσουά Μιτεράν και του Ζακ Λανγκ και του ζήτησαν να εικονογραφήσει συμβολικά τον θρίαμβο των κοινωνικών αλλαγών που είχαν φέρει στη χώρα τους καθώς και να διοργανώσει μια βραδυνή μεγαλειώδη παρέλαση στα Ηλύσια Πεδία, αμέσως μετά την πρωινή καθιερωμένη στρατιωτική παρέλαση.

Οι εορτασμοί για τα 200 χρόνια από την Γαλλική Επανάσταση έλαβαν χώρα σε πολλές πόλεις της Γαλλίας, όπως Μασσαλία, Μπορντό, Στρασβούργο, Νίκαια, Μπαγιόν και Ρεν. Σύμφωνα με τα χρονικά της εποχής, 800 000 θεατές από όλο τον κόσμο παρακολούθησαν στα Ηλύσια Πεδία την στρατιωτική παρέλαση για τα 200 χρόνια από τη Γαλλική Επανάσταση, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. 33 αρχηγοί κρατών παρακολούθησαν το θέαμα, καλεσμένοι του τότε προέδρου Φρανσουά Μιτεράν (https://ellada.press/pos-giortase-gallia-ta-200-chronia-ti…/).

Μπορούμε να διοργανώσουμε κάτι αντίστοιχο. Το αίτημα για μία φιλελεύθερη κοινωνία βιώνει μία ισχυρή αναβίωση τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Ο εορτασμός το 2021, των 200 χρόνων, από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης αποτελεί μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να αναδείξουμε τη χώρα διεθνώς όχι ως τουριστική ατραξιον για θάλασσες και ακρογιαλιές ως συνήθως, αλλά ως πολιτιστικό πόλο. Κι αυτό είναι εφικτό και θα έπρεπε να είναι στόχος μας εδώ και καιρό.

Ορθώς λοιπόν ανακοινώθηκε η συγκρότηση ενός φορέα που θα αναλάβει την προετοιμασία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Και με ικανοποιεί ότι αρκετοί εξ αυτής θα είναι αμισθί, ενώ πιστεύω ότι η Αγγελοπουλου διαθέτει το know how από μία εξαιρετικά επιτυχημένη διοργάνωση σε κάθε επίπεδο, αυτη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Δεν με απασχολούν τα μαλλιά της, το δέρμα της και η ηλικία της, αλλά αν δύναται να φέρει εις πέρας το δύσκολο αυτό έργο. Και πιστεύω ότι μπορεί.

Αισθητικά, στυλιστικά μπορεί να έχω άλλα κριτήρια, αλλά δεν αποτελούν ποτέ αυτά τον βασικό πυρήνα για την κριτικη μου στην αναληψη σημαντικων θέσεων στη χ,ψ κυβερνητικη πολιτική. Εξού και όλα τα προηγουμενα χρόνια δεν με απασχολουσε τόσο το κοκκινο σακιδιο του Τσακαλώτου, τα μαλλιά αφανα της Σιας Αναγνωστοπούλου, τα χαβανεζικα πουκαμισα του Βαρουφακη, όσο του τι εξέφραζαν, τι υποστηριζαν, τι επρατταν. Μόνο σε στιγμές που θεωρούσα ότι το στυλιστικο/αισθητικο δεν προέβαλλε από μονο του σεβασμό σε θεσμούς και διαδικασίες, είχα θέμα. Για παράδειγμα όταν κοιμόταν η Βαγενά με παντόφλες στους διαδρόμους της Βουλής, λες και το Κοινοβούλιο ήταν η βεράντα της ή όταν ο Τσιπρας καθόταν με ανοιχτά τα πόδια -τυπου αραλικι- και κοίταγε διαρκώς το ρολόι του λες και βαριοταν αφανταστα στη συναντηση του με τον Ομπαμα στο Μαξιμου, εκνευρίστηκα. Ομως η Αγγελοπούλου δεν ανήκει στην τελευταία κατηγορία. Μην τρελλαθούμε κιόλας. Εχω την εντυπωση οτι ξεχασαμε τι ζήσαμε πολυ ευκολα και τωρα θέλουμε να πάμε στο άλλο επίπεδο με τη μια, μονοκοπανιάς.

Εγώ λοιπόν δεν ξεχνώ, δεν περιμένω θαύματα και με απασχολεί πρωτίστως ο χαρακτήρας και ο στόχος της εν λόγω διοργάνωσης, παρά οι πλαστικές της Αγγελοπουλου ή ο γάμος της. Η επικεφαλής της "Επιτροπής 2021" θα κριθεί για τις επιλογές της στην διοργάνωση, την στόχευση που θα οριοθετήσει, τις πρωτοβουλίες που θα επικεντρωθεί, την οργάνωση αυτων και τα άτομα που θα την πλαισιώσουν σε αυτη τη προσπάθεια. Τα υπόλοιπα είναι μικροπολιτική.