ΚΥΡΙΑΚΗ 
με ελεύθερη γνώμη


TA AΛΟΓA TOY KONTINOY ΜΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ...

Για πάρα πολλούς αιώνες τα άλογα ήταν απαραίτητα για την οικονομία και τον πόλεμο. Εδώ και 100 χρόνια αντικαταστάθηκαν από μηχανές. Σήμερα είναι μόνον ωραία και υπερήφανα ζώα που κατοικοεδρεύουν στους στάβλους των ευκατάστατων. Θα ζήσουμε και οι άνθρωποι μια ανάλογη εμπειρία υποχώρησης της χρησιμότητάς μας στην οικονομία;

Αυτό το ερώτημα έθεσε πρόσφατα ο Μάρτιν Γουλφ των Financial Times, σχολιάζοντας μια θαυμάσια διάλεξη του Αντερ Τέρνερ, διευθυντή του Institute for New Economic Thinking και πρώην επικεφαλής της Financial Services Authority (Αρχή Εποπτείας Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών) της Μεγάλης Βρετανίας. Στην πρόσφατη διάλεξή του με τίτλο «Capitalism in the age of Robots» (Ο καπιταλισμός στην εποχή των ρομπότ), ο Τέρνερ απέδειξε ότι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η παραγωγικότητα και η τεχνολογική πρόοδος παύουν να συνδέονται με τον τρόπο που γνωρίζαμε.

Η επιτάχυνση της καινοτομίας δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη έκρηξη της παραγωγικότητας και αύξηση των εισοδημάτων, γιατί οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας στις δυτικές οικονομίες δημιουργούνται σε πεδία με αμοιβές χαμηλότερες του μέσου όρου – δηλαδή στο λιανικό εμπόριο ή στην παροχή βοηθητικών ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών. Παράλληλα, όχι μόνο οι χειρωνακτικές εργασίες, αλλά και καθήκοντα που συνδέονται με τη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων, ακόμα και με διοικητικές υπηρεσίες ή άλλες εξειδικευμένες εργασίες, απορροφώνται σταδιακά από τις έξυπνες μηχανές. Η έλευση των ρομπότ συντηρεί ή αυξάνει οριακά την παραγωγικότητα, αλλά τα οφέλη της αυξήσεως διοχετεύονται στους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής.

Την ίδια ώρα, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται δωρεάν διοχετεύοντας την παραγωγικότητά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις ιστοσελίδες γνωριμιών. Τα επαγγέλματα που ευδοκιμούν –οι κάθε λογής μεσάζοντες– ανακυκλώνουν την ήδη υπάρχουσα ύλη χωρίς να αυξάνουν τα συρρικνούμενα κέρδη. Τελικώς, χωρίς μια θεμελιώδη μεταβολή στη φορολογία των επιχειρήσεων και της πνευματικής ιδιοκτησίας, η επέκταση της ανισότητας θα προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς διαμορφώνοντας συνθήκες για περισσότερους Τραμπ και περισσότερα Brexit.

Πάντως, μπορούμε να φανταστούμε ένα μέλλον όπου οι θέσεις εργασίας για ανθρώπους θα είναι επιδοτούμενες και θα υποστηρίζονται από εστέτ εργοδότες, όχι γιατί δεν θα μπορούν να αυτοματοποιήσουν την επιχείρησή τους, αλλά διότι θα προτιμούν να έχουν την πολυτέλεια να λένε στους φίλους τους ότι είναι «ιδιοκτήτες ανθρώπων», ακριβώς όπως ορισμένοι εκλεκτοί του παρόντος, ενώ μπορούν να μετακινούνται με σύγχρονα αυτοκίνητα, προτιμούν να καλύπτουν αποστάσεις με άλογα μέσα στα καταπράσινα κτήματά τους.


Παύλος  Παπαδόπουλος  www.kathimerini.gr