X.A.A. LIVE 

        
                                                                         σχόλια για τη συνεδρίαση online...

Όταν τα αεροπλάνα έφερναν δισεκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα: η αερογέφυρα που έσωσε το ευρώ /του Φαϊζάλ Ισλάμ


The secret plane stuffed full of cash that saved the euro: When Greece burned and its banks melted, the EU talked tough and threatened to cut it loose... but covertly flooded it with €10billion (μτφ: Νίκος Ράπτης)

© Daily Mail

Ο ανυποψίαστος παρατηρητής δεν θα έβλεπε τίποτα παράξενο ή ασυνήθιστο: μερικά φορτηγά αεροπλάνα περνούσαν τις 'Αλπεις, διέσχιζαν την Αδριατική και τελικά κατευθύνονταν νότια, προς τα Βαλκάνια, με τελικό προορισμό την Ελλάδα. Μερικά από τα αεροπλάνα αυτά ήταν γιγάντια «μπόινγκ», που έφεραν το διακριτικό έμβλημα της «Maersk», της διεθνούς εταιρείας αερομεταφορών. Υπήρχαν κι άλλα, λιγότερο εντυπωσιακά, βαμμένα στα γαλανόλευκα χρώματα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Ακόμα κι αν έμπαινε κανείς στον κόπο να προσέξει ή να σημειώσει τους σειριακούς τους αριθμούς (όπως π.χ. συνέβη με το αεροπλάνο OY-SRH που εντοπίστηκε να προσγειώνεται στην Κύπρο φέτος) δεν θα μπορούσε να έχει μαντέψει τι το εξαιρετικό περιλάμβαναν αυτά τα φορτία. Διότι οι πτήσεις προς την Αθήνα και τη Λάρνακα που ξεκίνησαν το 2011, δεν ήταν τίποτα λιγότερο από απόρρητες πτήσεις.

Αποστολή τους όμως δεν ήταν να σώσουν ζωές, ούτε καν να στηρίξουν μια ευάλωτη δημοκρατία, σαν τη διάσημη αερογέφυρα που συντήρησε το μεταπολεμικό Δυτικό Βερολίνο, αλλά να προστατέψουν και να παρατείνουν το οικονομικό πείραμα ενός πολυεθνικού κοινού νομίσματος. Χιλιάδες φρεσκοτυπωμένα χαρτονομίσματα κατευθύνονταν κρυφά προς την Ελλάδα, σε μια υπόθεση αντάξια ενός μυθιστορήματος του Τζον Λε Καρέ (John Le Carré), που όμως το σενάριό της είχε γραφεί στη Φρανκφούρτη Αμ Μάιν, γνωστότερη ως «Μαϊνχάταν»: στην έδρα του ευρώ.

Το ότι η Ελλάδα είχε ξεμείνει από λεφτά, μεταφορικά μιλώντας, ήταν πασίγνωστο. Τον Ιούνιο του 2011, μετά από μήνες στασιμότητας στην εφαρμογή του οικονομικού και μεταρρυθμιστικού της προγράμματος, η ξένη τρόικα που ουσιαστικά ήλεγχε τη χώρα είχε αρχίσει να χάνει την υπομονή της. Η αποτελούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ) και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) τρόικα, κατέστησε σαφές πως δεν θα εκταμίευε την τελευταία δόση του δανείου των 110 δις ευρώ που είχε συμφωνηθεί το Μάιο του 2010. Αλλά αυτά τα 12 δις ευρώ ήταν εντελώς απαραίτητα στην Ελλάδα προκειμένου να πληρωθούν μισθοί, συντάξεις και τα επιτόκια του πελώριου ελληνικού χρέους. Κι ήταν λεφτά που η Ελλάδα δεν μπορούσε να βρει ούτε φορολογώντας τους πολίτες της, ούτε απευθυνόμενη στις χρηματαγορές.

Αυτό όμως που ο περισσότερος κόσμος δεν ήξερε, ήταν πως η Ελλάδα είχε ξεμείνει από λεφτά και κυριολεκτικά.

Υπήρχε έλλειψη σε όλα τα χαρτονομίσματα, πλην εκείνου των 10 ευρώ. Οι Έλληνες είχαν αντιδράσει στις απειλές της τρόικα πως δεν θα τους έδινε τα 12 δις αποσύροντας τα ευρώ τους από τις τράπεζες με κατακλυσμιαίο τρόπο. Σύντομα δεν θα υπήρχαν πια αρκετά χαρτονομίσματα για να παίρνουν οι Έλληνες τα ποσά που πληκτρολογούσαν στα ATM ή ζητούσαν στα ταμεία των τραπεζών. Κι έτσι ενεργοποιήθηκε ένα μυστικό σχέδιο. «Μιλάμε για τον Ιούνιο του 2011», μου είπε ένας από τους κορυφαίους παράγοντες του σχεδίου διάσωσης της Ελλάδας. «Οι Έλληνες απέσυραν από τις τράπεζες ένα με δύο δις ευρώ την ημέρα. Οπότε αναγκάστηκαν να στείλουν στρατιωτικά αεροπλάνα στην Ιταλία, για να μεταφέρουν χαρτονομίσματα. Έφτασαν ως αυτό το σημείο».

Μια δεκαετία μετά την εγκατάλειψη της δραχμής, του αρχαιότερου νομίσματος στον κόσμο, η Ελλάδα αντιμετώπιζε την σκληρή πραγματικότητα να μην διαθέτει πλέον την εθνική κυριαρχία ώστε να ανταποκριθεί στην ζήτηση των ίδιων της των πολιτών για χαρτονομίσματα. Υπήρχαν μόνο κέρματα και χαρτονομίσματα των δέκα ευρώ. Αλλά τόσο μικρής αξίας τραπεζογραμμάτια και νομίσματα δεν αρκούσαν να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. Μόνο η γερμανική «μπούντεσμπανκ», η εθνική τράπεζα της Αυστρίας και οι Λουξεμβουργιανοί διέθεταν το κλισέ για το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ, το υψηλότερης αξίας χαρτονόμισμα του κόσμου (φαίνεται πως η κατασκευή του επιτρέπεται μόνο σε γερμανόφωνες χώρες).

Σκόπιμα ή όχι, η Ελλάδα είχε στερηθεί αποτελεσματικά της δυνατότητας να ανταποκριθεί σε απότομη αύξηση της ζήτησης για τραπεζογραμμάτια.

Ως τον Ιούνιο του 2012, η ζήτηση των Ελλήνων για χαρτονομίσματα είχε τριπλασιαστεί, κι εν μέσω εκλογικής και πολιτικής αστάθειας, οι μυστικές πτήσεις, που είχαν ξεκινήσει το 2011, χρειάστηκε να επαναληφθούν.

Αυτό που συνέβαινε ήταν πράγματι εκπληκτικό: την ίδια στιγμή που η τρόικα δημοσίως απειλούσε τους Έλληνες, επέτρεπε ιδιωτικά να μεταφέρονται χαρτονομίσματα στην Ελλάδα με μεταγωγικά στρατιωτικά και φορτηγά αεροπλάνα, με την κάθε πτήση να μεταφέρει εκατομμύρια ευρώ. Σκοπός της δεν ήταν τόσο να σταματήσει την κατάρρευση της κοινωνικής σταθερότητας στην Ελλάδα, όσο να διασώσει αυτό καθ' αυτό το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας ήταν κατανοητά ανήσυχοι. Ο πρόεδρος της «τράπεζας της Ελλάδος» Γεώργιος Προβόπουλος εξήγησε αρμοδίως πως αν δεν ανταποκρινόταν στη ζήτηση των Ελλήνων για τραπεζογραμμάτια, θα μπορούσε να δημιουργηθεί η εντύπωση πως οι τράπεζες είχαν χρεοκοπήσει και δεν μπορούσαν πια να εξοφλήσουν τους πελάτες τους. «Θα προκαλείτο κατάρρευση της εμπιστοσύνης, με ολέθριες επιπτώσεις για την οικονομική σταθερότητα και τη γενική εικόνα της χώρας», δήλωσε. Αν ξεσπούσε στην Ελλάδα ένας τραπεζικός πανικός σαν κι αυτόν που κλόνισε τη «νόρθερν ροκ», θα διαδιδόταν ταχύτατα σε όλη τη Μεσόγειο· ήδη είχαν εμφανιστεί σημάδια νευρικότητας στην Ιταλία. Όπως μου δήλωσε ένα στέλεχος της τρόικα: «θα ξεσπούσε αστραπιαίος και έντονος πανικός. Δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Ένα, δύο δις την ημέρα σε χαρτονομίσματα είναι πολλά λεφτά. Κάποια στιγμή, εξελίσσεται σε πρόβλημα τροφοδοσίας».


Η ελληνική κυβέρνηση βρέθηκε στο χείλος της κατάρρευσης λόγω των μέτρων λιτότητας

Οι αερογέφυρες ήταν η πρώτη μόνο φάση του σχεδίου. Πολυάριθμα -μπορεί κι εκατοντάδες- δρομολόγια με φορτηγά και πλοία μετέφεραν στη συνέχεια τα χαρτονομίσματα σε όλη τη χώρα και τα νησιά της, από τη Ρόδο ως την Κέρκυρα και από την Κρήτη στην Κομοτηνή. Οι τραπεζοϋπάλληλοι εργαζόταν είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο ώστε να εξασφαλιστεί πως όλα τα υποκαταστήματα των τραπεζών, απ' άκρου εις άκρον της χώρας, θα διέθεταν αρκετά χαρτονομίσματα για τους πελάτες τους και να αποφευχθεί κάθε επεισόδιο που θα μπορούσε να πυροδοτήσει πανικό.

Εντελώς απροσδόκητα, αυτή η επιχείρηση ολοκληρώθηκε χωρίς κανείς να την προσέξει. Η «τράπεζα της Ελλάδας» ήλεγχε τη ροή της ζήτησης για τραπεζογραμμάτια μέσω των αιτημάτων των διαφόρων υποκαταστημάτων των τραπεζών. Δε χρειάστηκε να αναπτύξει «επιθεωρητές νομισματικής ζήτησης», όπως το έκανε η «τράπεζα της Αγγλίας» στην κρίση του 2008. Όσο για τους απλούς Έλληνες, τα ΑΤΜ συνέχιζαν να λειτουργούν. Κι όμως, κάτω από τη μύτη τους, εξελισσόταν μια πραγματική νομισματική επανάσταση.

Η συνολική αξία των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούσε στην Ελλάδα διπλασιάστηκε, από 19 δις ευρώ το 2009 σε 40 δις τον Σεπτέμβριο του 2011. Το καλοκαίρι του 2012 το ποσό είχε φτάσει στα 48 δις, εκ των οποίων τα 10 δις, ίσως και περισσότερα, είχαν φτάσει στη χώρα με μυστικές πτήσεις! Συνήθως, το ρευστό που κυκλοφορεί στις αναπτυγμένες χώρες κυμαίνεται μεταξύ 4% και 7% του ΑΕΠ. Το 2009, στην Ελλάδα ήταν 8.2%. Ως το 2012 είχε τριπλασιαστεί, για να φτάσει στο 24.8%. Από την άποψη αυτή, στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν περισσότερα χρήματα από ότι στην Ολλανδία, μια οικονομία τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την ελληνική.

Δεκάδες δισεκατομμύρια αναλήφθηκαν από τις ελληνικές τράπεζες στους πανικούς του 2011 και του 2012, αλλά οι αρχές εκτιμούν πως μόνο το ένα τρίτο εξ αυτών τελικά ξοδεύτηκε. Ένα τρίτο διέφυγε στο εξωτερικό, για επενδύσεις -π.χ. σε ακίνητα στο Λονδίνο- και ένα ακόμα τρίτο κρύφτηκε κάτω από στρώματα και πατώματα, στα σπίτια των Ελλήνων.

Δεν πέρασε πολύς καιρός πριν η γείτονας και συγγενής πολιτιστικά με την Ελλάδα Κύπρος, αντιληφθεί πως βρισκόταν κι εκείνη σε οικονομική κρίση. Αλλά αυτή τη φορά, το Βερολίνο ήταν αποφασισμένο ένα μεγάλο μέρος της βοήθειας να εξασφαλιστεί από την υποχρεωτική φορολόγηση των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Όπως ήταν φυσικό, το νησί μετατράπηκε σε τρελοκομείο, με πολιορκίες τραπεζών από πανικόβλητους καταθέτες και υποχρεωτικό κλείσιμο των υποκαταστημάτων. Καθώς έπεφτε η νύχτα, στις 27 Μαρτίου του 2013, οι φωνές των οργισμένων διαδηλωτών καλύπτονταν μόνο από το άγριο κροτάλισμα των ελικοπτέρων και το εκκωφαντικό συριγμό των περιπολικών της αστυνομίας. Κάποια στιγμή, το πλήθος φάνηκε πως κατευθυνόταν προς την κεντρική τράπεζα. Ήταν δυνατό οι διαδηλώσεις της χτεσινής μέρας να εξελιχτούν σε ανοικτή εξέγερση;

Η αλήθεια ήταν πολύ πιο παράδοξη. Στην κεντρική τράπεζα, η γεμάτη ένταση συνεδρίαση διεθνών χρηματοπιστωτικών παραγόντων, Αμερικανών συμβούλων διαχείρισης κεφαλαίων, συμβούλων του βρετανικού υπουργείου οικονομικών και Κυπρίων τραπεζιτών ξαφνικά διεκόπη: τέσσερα πολύ μεγάλα πράσινα τεθωρακισμένα γεμάτα ευρώ είχαν μόλις φτάσει από την ΕΚΤ, ελάχιστες ώρες πριν ξανανοίξουν οι κυπριακές τράπεζες.

Ήταν μια ιστορική χρηματαποστολή, που είχε φτάσει ακριβώς στην ώρα της. Το ίδιο απόγευμα, ένα φορτηγό «Star Air» της «Maersk» είχε σταθμεύσει στην άκρη του διαδρόμου προσγείωσης στο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της πτήσης, που καταγράφηκε ως OY-SRH, το αεροπλάνο είχε απογειωθεί από την Κολονία και είχε σταθμεύσει στο Μόναχο νωρίς το πρωί, πριν φτάσει μέσω Αθηνών στη Λάρνακα. Το φορτίο του ήταν 5 εκατομμύρια ευρώ σε χαρτονομίσματα: δεν ήταν ακριβώς πακέτο διάσωσης, αλλά μια επική προσπάθεια να κορεστεί η επιθυμία των Κυπρίων για χαρτονομίσματα. Το ποσό προερχόταν από τα αποθεματικά ταμεία της «μπούντεσμπανκ» κι είχε διατεθεί κατ' απαίτηση της ΕΚΤ. Αλλά η διαταγή είχε έρθει μόνο αφού η κυπριακή κυβέρνηση είχε «κάνει το μάθημά της», κι είχε υποκύψει στις απαιτήσεις της τρόικα για οικονομικές και χρηματοπιστωτικές μεταρρυθμίσεις.

Στη συνέχεια τα χαρτονομίσματα φορτώθηκαν στα τεθωρακισμένα και από εκεί, με αστυνομική συνοδεία, έφτασαν ως τη Λευκωσία, ενώ τα ελικόπτερα ήλεγχαν από αέρος την όλη επιχείρηση. Το ρευστό ήταν μια ευγενής προσφορά της πραγματικής κεντρικής τράπεζας της Κύπρου, εκείνης που βρίσκεται στη Φρανκφούρτη, 2,500 km μακριά, γνωστής ως ΕΚΤ. Στην πραγματικότητα, όταν μια εβδομάδα πριν η ΕΚΤ απειλούσε πως θα στερούσε τις κυπριακές τράπεζες από ρευστότητα, εννοούσε πως δε θα έστελνε εκείνο το αεροπλάνο στη Λάρνακα. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι συνέπειες θα ήταν ολέθριες.


Νυκτερινή χρηματαποστολή στην κεντρική τράπεζα της Κύπρου

Ίσως να είναι κατανοητό γιατί αυτή και πολλές ακόμα ανάλογες πτήσεις έγιναν κρυφά. Η μυστικότητα όμως αυτή αποκαλύπτει το τοπίο των ψεμάτων και των μισών αληθειών που ειπώθηκαν σε ολόκληρη την ήπειρο, προκειμένου να διατηρήσουν εν ζωή το ενιαίο νόμισμα. Η ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη βασιζόταν εξ αρχής σε πλαστά στοιχεία για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Αντιθέτως η ένταξη της Κύπρου το 2008 ήταν πανηγυρική, μόνο που αργότερα οι Κύπριοι ενημερώθηκαν πως η βασική τους οικονομική δραστηριότητα, ο υπεράκτιος χρηματοπιστωτικός τομέας, έπρεπε να κατεδαφιστεί λόγω υποψιών πως συνέβαλε στη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Αλλά ακόμα κι αυτά τα εξωφρενικά ολισθήματα μοιάζουν με αθώα αστεία εμπρός στα δύο κολοσσιαία ψέματα που αφορούν αυτή καθ' αυτή τη δομή του ευρώ και που συνεχίζονται ως σήμερα, παρά την προφανή νηνεμία που βασιλεύει πάνω από την ευρωζώνη:
στη Γερμανία, στα κεντρικά γραφεία της ΕΚΤ, έχει εκπονηθεί ένα σχέδιο οικονομικής αναζωογόνησης της Ευρώπης·
είναι απολύτως βέβαιο πως το ευρώ θα επιβιώσει.
Βέβαια ο κόσμος στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση -στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία και την Ιρλανδία-περιμένει ακόμα να φωτιστεί από τους πολιτικούς του για το κόστος που θα κληθεί να πληρώσει: γιατί για εκείνους, επιβίωση του ευρώ σημαίνει ακόμα μικρότεροι μισθοί. Σύμφωνα με τη σχετική ιδιόλεκτο, οι μεσογειακές χώρες οφείλουν να υποστούν «εσωτερική υποτίμηση», που σημαίνει απότομη συμπίεση των μισθών που είχαν ανέβει υπερβολικά το προηγούμενο διάστημα, για να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα και να επανέρθει η ανάπτυξη. Όλα αυτά διότι, όπως είναι προφανές, η ύπαρξη ενός κοινού νομίσματος σημαίνει πως η παλιομοδίτικη υποτίμηση (η κλασική μέθοδος για τέτοια πράγματα στο παρελθόν), είναι απλά ανέφικτη.

Γνωρίζω θετικά πως δύο εν ενεργεία υπουργοί κλυδωνιζόμενων οικονομιών της Μεσογείου (που δυστυχώς η ανωνυμία τους πρέπει να διατηρηθεί) όταν απευθύνονται σε παράγοντες της διεθνούς χρηματαγοράς κοκορεύονται όλο καμάρι, περιγράφοντας πόσο πολύ έχουν περικόψει τους μισθούς. Ασφαλώς δεν θα επαναλάμβαναν αυτή τους την παράσταση δημοσίως, ούτε στους χειρότερους εφιάλτες τους.

«Ο κόσμος δεν θα αντέξει» μου είπε ένας άλλος υπουργός οικονομικών μιας χώρας σε κρίση.

Εντωμεταξύ, ακόμα και στην τελική ευθεία προς τις γερμανικές εκλογές -που κατά πάσα πιθανότητα θα τις κερδίσει η 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel)- οι Γερμανοί ψηφοφόροι εξακολουθούν να αγνοούν πως τελικά θα κληθούν κι εκείνοι να πληρώσουν: καθώς η Ελλάδα οδεύει αναπόφευκτα προς ένα ακόμα πακέτο διάσωσης, θα τους ζητηθεί να υπογράψουν μια επιταγή πολλών δισεκατομμυρίων.

Αλλά αυτό φυσικά θα γίνει με ασφάλεια, αφού έχει ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων.

Η Γερμανία είναι η χώρα που επωφελήθηκε περισσότερο από τη δημιουργία του ευρώ, ένα φτηνότερο νόμισμα που τη βοήθησε στις εξαγωγές της εντός κι εκτός Ευρώπης, και της εξασφάλισε χαμηλότατα επιτόκια για το δανεισμό της. Αλλά τώρα φαίνεται πως κι οι φορολογούμενοι της βορείου Ευρώπης, με πρώτους τους Γερμανούς, θα κληθούν να καταβάλουν βαρύ αντίτιμο για τη σωτηρία του κοινού νομίσματος. Στο κάτω-κάτω, οι βορειοευρωπαίοι φορολογούμενοι αντικατέστησαν επάξια τους τραπεζίτες στο ρόλο του χρηματοδότη των ελληνικών χρεών.

Η διάσωση του ευρώ θα κριθεί στην Ελλάδα, που σύντομα θα χρειαστεί ένα ακόμα θεαματικό πακέτο διάσωσης κι ακόμα μια αναδιάρθρωση του χρέους της, ενώ με το «κούρεμα» που πέτυχε το 2012 κατέχει ήδη το σχετικό παγκόσμιο ρεκόρ.

Αν ολοκληρωθεί επιτυχώς, αυτό θα είναι το πρώτο βήμα μιας μακράς διαδικασίας που θα οδηγήσει στην κοινή διαχείριση του χρέους των κρατών-μελών από την ΕΕ. Θα προκύψει μια οικονομική ενοποίηση, που θα την ακολουθήσει μια «τραπεζική ένωση». Στο τέλος του δρόμου περιμένει η πολιτική ενοποίηση κι η δημιουργία του ευρωπαϊκού υπερκράτους.

Το αεροπλάνο «Star Air» της «Maersk» που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Λάρνακας εδώ και πέντε μήνες, ήταν το ανάλογο του εθνικού νομισματοκοπείου σε μια χώρα που έχει εκχωρήσει την νομισματική της κυριαρχία. Αυτά τα αεροπλάνα είναι το απτό σύμβολο της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας που θα ήταν αναγκαία προκειμένου να αποφευχθεί η συντριβή των εθνικών νομισμάτων.

Μετά τις γερμανικές εκλογές, η αλήθεια θα αποκαλυφθεί: η επανάληψη των αεροπορικών επιχειρήσεων διάσωσης των οικονομιών είναι πιθανή· οι αναταράξεις είναι βέβαιες. Παρακαλούμε, δέστε τις ζώνες σας.


Ο Faisal Islam είναι διακεκριμένος 'Αγγλος οικονομικός συντάκτης
Πηγή: www.ppol.gr