X.A.A. LIVE 

                       σχόλια για τη συνεδρίαση online.
Αμφίπολη, ορυκτοί πόροι και το "μέγα το της θαλάσσης κράτος"


Tου Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου



Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο χρόνος αποτελεί την κινητή εικόνα της ακίνητης αιωνιότητας.  Στο παρόν άρθρο παραθέτω ορισμένες σκέψεις, όπως η παραπάνω, που μου ήρθαν στο μυαλό όταν πρωτάκουσα την είδηση για τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αμφίπολη.  Σκέψεις οι οποίες θεματικά χωρίζονται σε τρεις χρονικές ενότητες: παρελθόν, παρόν, μέλλον.

Ας πάμε στο παρελθόν.
Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν Ιστορία, Πολιτισμό, και Παιδεία αναλαμβάνοντας ρίσκο. Έψαχναν, αναζητούσαν, πρωτοπορούσαν. Πραγματοποιούσαν πολέμους. Ορισμένοι εξ αυτών των πολέμων είχαν ως διακύβευμα την  κατάκτηση ορυκτών πόρων. Αντιστοίχως των σημερινών “resource wars”. Όπως στην περίπτωση της Αμφίπολης. Μία περιοχή πλουσιότατη σε ορυκτούς πόρους. Γι’ αυτό άλλωστε τη διεκδίκησε ο Περικλής. Ο οποίος δεν είχε επαναπαυθεί μόνο στα κοιτάσματα του Λαυρίου.  Κοιτάσματα στα οποία οφείλεται η ύπαρξη της Ακρόπολης, και κατ’ επέκταση της Φιλοσοφίας, της Αστρονομίας, της Λογικής, των Μαθηματικών, του Θεάτρου, της Φυσικής, της Ψυχολογίας, της Ιατρικής.

Κοιτάσματα τα οποία δημιούργησαν πλούτο με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε  το ναυτικό των Αθηναίων και η νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών: ο Περικλής είχε ιδρύσει ειδικό στρατιωτικό ταμείο (fund!) στο οποίο καταθέτονταν χρήματα (τάλαντα) προερχόμενα από την εκμετάλλευση του ορυχείου του Λαυρίου. Χρήματα με τα οποία χρηματοδότησε και το ναυτικό του στόλο. Χρήματα τα οποία αργότερα σπαταλήθηκαν (sic) ως «θεωρικά», (Δημοσθένους: «Οι Τρεις Ολυνθιακοί», μετάφραση Ν. Γκινόπουλου, εκδ. Φέξη,). Σύμφωνα με το Δημοσθένη «έχομεν ανάγκην χρημάτων και χωρίς χρήματα δεν είναι δυνατόν να γίνει τίποτε από όσα χρειάζονται».

Είμαι ξεκάθαρος: χωρίς την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων (του Λαυρίου) δεν θα υπήρχε το «μέγα το της θαλάσσης κράτος». Ήταν θέμα Εθνικής Ασφάλειας...

Πως θα ήταν σήμερα ο παγκόσμιος Πολιτισμός αν δεν νικούσαν οι Έλληνες τους Πέρσες, στηριζόμενοι στον πλούτο των ορυκτών τους πόρων;

Έχετε σκεφθεί ένα Κόσμο χωρίς την Ακρόπολη;

Η Ακρόπολη αποτελεί ακόμη και σήμερα, ίσως, το μοναδικό και μακροβιότερο παγκόσμιο μνημείο πολιτισμού ως υπόδειγμα Βιώσιμης Ανάπτυξης στηριζόμενης σε ορυκτούς πόρους.

Εκεί ακριβώς στήριξαν οι Αρχαίοι Έλληνες τη δύναμή τους: στην αξιοποίηση-εκμετάλλευση των ορυκτών τους πόρων. Αναλαμβάνοντας ρίσκο. Ρίσκο το οποίο, όπως πάντα, εμπεριείχε διάφορες μορφές εγγενών κινδύνων: (γεω)πολιτικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, υγείας. Κι όμως, παρά τους προαναφερθέντες εγγενείς κινδύνους, οι Αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν ένα βιώσιμο Παγκόσμιο πολιτισμό για περισσότερα από 3000 χρόνια.

Ας πάμε στο παρόν.

Αν η αιωνιότητα, ως εικόνα, είναι πράγματι ακίνητη, τότε μπορείτε να διαπιστώσετε μία πλευρά της σημερινής μεγάλης κινητής εικόνας: http://www.nytimes.com/imagepages/2011/11/13/opinion/13gunboat-img.html?ref=sunday-review. Μία εικόνα με τις τρεις πιο “καυτές” θαλάσσιες περιοχές του πλανήτη. Αυτά συμβαίνουν και σήμερα από την Αυστραλία έως την Αφρική.

Αυτό συμβαίνει και σήμερα με την Κίνα, η οποία ενώ ελέγχει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών, παραταύτα, δεν επαναπαύεται, αλλά προσπαθεί να ελέγξει και άλλες περιοχές πλούσιες σε σπάνιες γαίες (πχ. Αφρική, Γροιλανδία).

Έχουμε λοιπόν, ακόμη εώς σήμερα, ένα παγκόσμιο αγώνα (scramble) κατάκτησης των ορυκτών πόρων. Οι παίκτες αλλάζουν. Το παίγνιο με τους κανόνες του παραμένει το ίδιο.

Εμείς τί θα κάνουμε για το μέλλον μας;

Θα συνεχίσουμε να βαυκαλιζόμαστε για τους προγόνους μας;  Ωραία, αυτοί έκαναν ό,τι έκαναν. Έγραψαν τη δική τους Ιστορία, μεγαλούργησαν. Λαμπρά!

Εμείς θα συνεχίσουμε να πυροβολούμε τα πόδια μας; Και τα πόδια των αγέννητων επιγόνων μας; Και όποτε τίθεται θέμα αξιοποίησης των ορυκτών μας πόρων θα υψώνουμε εμπόδια;

«Αν αμελήσωμεν (...) μήπως το πάθωμεν απαράλλακτα καθώς οι δανειζόμενοι απερισκέπτως με τους γνωστούς μεγάλους τόκους, οι οποίοι, αφού επ’ολίγον χρόνον έχουν άφθονα τα μέσα, έπειτα  χάνουν και τα κεφάλαιά των! Έτσι και ημείς - αν προς μεγάλην μας ζημίαν φανώμεν αμελείς χάριν της ησυχίας μας και επειδή τα ζητούμεν όλα προς ευχαρίστησιν - φοβούμαι μήπως έλθωμεν εις την ανάγκην να κάμνωμεν πολλά και βαρέα - βαρύτερα εκείνων τα οποία δεν ηθέλαμεν και μήπως κινδυνεύσωμεν ακόμη περί των πραγμάτων της χώρας αυτής (...) το να ευτυχεί κανείς - χωρίς να το αξίζει - γίνεται εις τους ανόητους ανθρώπους αφορμή να σκέπτωνται όχι λογικά και μέτρια, αλλά να παίρνουν τα μυαλά των αέρα (...) είναι δυσκολώτερον πράγμα να διαφυλάξει κανείς τα αγαθά παρά να αποκτήσει νέα...», (Δημοσθένους, «Οι Τρείς Ολυνθιακοί»).

Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα περικλείει κινδύνους. Έτσι και ο τομέας των εξορύξεων. Αυτό είναι σαφές και αδιαμφισβήτητο. Οι κίνδυνοι όμως, όπως σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, μπορούν να αντιμετωπισθούν: είτε να απομειωθούν, είτε να εξαλειφθούν τελείως.

Όσοι εκ των συμβούλων λοιπόν, και όχι μόνο, διαρκώς υψώνουν εμπόδια στην εκμετάλλευση-αξιοποίηση των ορυκτών μας πόρων, τί θα συμβούλευαν κατ’ αντιστοιχία τον Περικλή προκειμένου αυτός να εκμεταλλευθεί τα ορυχεία του Λαυρίου;

Θα πρότειναν στον Περικλή να μη προχωρήσει σε εκμετάλλευση του ορυχείου;

Υπό όρους πολυκριτήριας ανάλυσης, οι αποφασίζοντες οφείλουν να κατανοήσουν ποιό διακύβευμα έχει ΤΟ μέγιστο βάρος...

* Ο κ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων



Πηγή:www.capital.gr