ΣΆΒΒΑΤΟ..
με μουσική


ΜΑΡΚ ΖΟΥΚΕΡΜΠΕΡΓΚ: ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ...


Η αμερικανική δημοκρατία δεν περνάει τις καλύτερες ημέρες της – και αυτό είναι σχήμα λιτότητας. Ο,τι μπορεί να τη σώσει και ό,τι μπορεί να την καταστρέψει εκδηλώνεται ταυτόχρονα: Οι Αρχές που ανεπηρέαστες ερευνούν τον πρόεδρο· και ο πρόεδρος που βρίζει δημοσίως τους ανακριτές και επιχειρεί να σκεπάσει την έρευνα ακόμη και με πόλεμο. Το Facebook που διευκόλυνε την εκλογή αυτού του προέδρου· και η απολογία του Facebook ενώπιον του Κογκρέσου.

Η διήμερη κατάθεση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ ήταν μια υπενθύμιση του πώς λειτουργούν οι πνεύμονες αυτής της δημοκρατίας. Ο επικεφαλής ενός μιντιακού κολοσσού, του οποίου το βεληνεκές δεν έχει προηγούμενο στην Ιστορία, λογοδοτούσε στο Κοινοβούλιο. Λογοδοτούσε χλωμός μέσα στο κοστουμάκι του, τηρώντας ευλαβικά τους τύπους και μετρώντας κάθε συλλαβή του.

Εντάξει, δεν δικαιολογούσαν όλες οι σκηνές της κατάθεσης Ζούκερμπεργκ αυτό το δέος. Κανένας θεσμός δεν είναι απρόσβλητος στους ιούς της δημοκρατίας. Ακουγες γερουσιαστές –φανατικούς, λαϊκιστούληδες ή απλώς άσχετους– που εκμεταλλεύονταν το θεσμικό τους βήμα για να δώσουν τηλεπαράσταση στους ψηφοφόρους τους.

Κι ωστόσο, το πρόσωπο του απολογουμένου έδινε ασύμμετρη σημασία στη διαδικασία. Η μηχανή εμπορίας προσωπικών δεδομένων που έχει στήσει ο Ζούκερμπεργκ ορίζει τον δημόσιο χώρο όπου κοινωνικοποιούνται –επικοινωνούν, βρίζουν, ψηφίζουν και ψωνίζουν– δισεκατομμύρια άνθρωποι. Είναι ταυτόχρονα και μια μηχανή παραγωγής κουλτούρας που μέχρι στιγμής «αυτορρυθμιζόταν». Από την αποτελεσματικότητα του Κογκρέσου –από τα αντισώματα αυτής της κλυδωνιζόμενης εθνικής δημοκρατίας– θα εξαρτηθεί και η ρύθμιση του Facebook.

Από τις επιδόσεις του γερουσιαστή της Λουιζιάνας –εκείνου του ολίγον αθυρόστομου τύπου που ζόρισε τον Ζούκερμπεργκ– θα εξαρτηθεί το πώς θα δίνονται και πώς θα κερδίζονται οι προεκλογικοί αγώνες στην Αθήνα, στο Οσλο ή στη Μανίλα.

Για κάποιους η επιρροή που αποδίδεται στα κοινωνικά δίκτυα είναι εξωπραγματική. Μπορεί το Facebook να ξέρει για σένα περισσότερα απ’ όσα ξέρεις ή θα ήθελες ο ίδιος να ξέρεις για τον εαυτό σου. Ομως, η κατοχή ή καπηλεία αυτών των πληροφοριών δεν συνεπάγεται και τον εξανδραποδισμό του χρήστη – τη μετατροπή του σε άθυρμα της εμπορικής διαφήμισης και της «χειρουργικά» εστιασμένης προπαγάνδας. Δεν τα κανονίζει όλα ο αλγόριθμος.


Δεν τα κανονίζει, αλλά η καχυποψία ότι μπορεί να τα κανονίσει είναι πιο επικίνδυνη από τον ίδιο τον αλγόριθμο. Υποσκάπτει την ήδη καταρρακωμένη πίστη στις εκλογές και μάλιστα όχι από την πλευρά των αντιπάλων της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αλλά από την πλευρά εκείνων που αγωνιούν για την τύχη της. Από την υπερευαισθησία εκείνων που φαντάζονται ότι τα «δεδομένα» τους είναι τα μόνα που τους συγκροτούν ως πολιτικά υποκείμενα.

Μιχάλης Τσιντσίνης  www.kathimerini.gr