ΚΥΡΙΑΚΗ
με ελεύθερη γνώμη...

ΜΗ ΒΙΑΖΕΣΤΕ ΝΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΕΤΕ ΤΗΝ "ΕΞΕΓΕΡΣΗ"
ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
Why we should be cautious about cheering on Cyprus's no vote

©The Guardian    ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ..

Το δράμα που εξελίσσεται στην Κύπρο μοιάζει εντελώς σουρεαλιστικό: η άκρα αριστερά και η αντιευρωπαϊκή δεξιά πανηγυρίζουν με μια φωνή το «ηρωικό όχι» του κυπριακού κοινοβουλίου στην συμφωνία που θα είχε εξασφαλίσει την χρηματοδότηση της -στεγνής από ρευστότητα- οικονομίας του νησιού από την ευρωζώνη και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ).

Η λεπτομέρεια που τους ξεφεύγει είναι πως η Κύπρος δεν απέρριψε ακριβώς αντιλαϊκά μέτρα λιτότητας. Αυτά ελήφθησαν ήδη από την προηγούμενη, κομμουνιστική υποτίθεται, κυβέρνηση του νησιού κι εφαρμόζονται από την σημερινή. Η εξέγερση δεν έγινε ούτε καν κατά μιας κοινωνικά άδικης φορολόγησης των μικρών καταθέσεων. Η ευρωζώνη είχε ήδη αποδεχθεί να απαλλαγούν από κάθε επιβάρυνση οι μικροί καταθέτες, αρκεί να «κουρεύονταν» αποφασιστικά (κατά 15.6%) οι ξένοι ολιγάρχες και οι μεγάλοι καταθέτες. Αλλά στην πραγματικότητα ήταν η κυπριακή κυβέρνηση που απέρριψε αυτήν την πρόταση στην δραματική δεκάωρη συνάντηση του εκοφίν της περασμένης Παρασκευής (15/3) διότι θεωρούσε πως κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τον ανθηρό χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας της χώρας. Οπότε το βασικό αίτημα της «εξέγερσης» του κοινοβουλίου ήταν να συνεχίσει η Κύπρος να είναι φορολογικός παράδεισος. Σε αντάλλαγμα, η κυπριακή κυβέρνηση φαίνεται πρόθυμη να προχωρήσει σε σημαντικές παραχωρήσεις προς την Μόσχα, που ουσιαστικά θα μετατρέψουν το νησί σε υπερπόντια ρωσική κτήση. Δεν είναι απολύτως σαφές γιατί μια τέτοια εξέλιξη αξίζει τόσους πανηγυρισμούς.

Εντωμεταξύ στις Βρυξέλλες αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά η -γελοία- έλλειψη ηγετικών ικανοτήτων από εκείνους που διαχειρίζονται τις τύχες της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Αφού κατέληξαν σε μια συμφωνία που παραβίαζε τα «άγια των αγίων», τις ιδιωτικές καταθέσεις, όταν συνειδητοποίησαν τις ολέθριες επιπτώσεις της επιλογής τους, άρχισαν να ρίχνουν το φταίξιμο ο ένας στον άλλο. Όταν αποφάσισαν να σημάνουν οπισθοχώρηση, ήταν πια αργά.

Είναι αληθές πως η συμφωνία αυτή το μόνο που κατάφερε ως τώρα ήταν να προκαλέσει χάος στην Κύπρο, μια μικροσκοπική χώρα που κατά το Βερολίνο «δεν είναι συστηματικά σημαντική». Αλλά οι πάντες, συμπεριλαμβανομένων των αγορών, γνωρίζουν πως την επόμενη φορά που θα υπάρξει κρίση, στην Ιταλία, την Ισπανία ή αλλού, η ευρωζώνη μπορεί να μπει ξανά στον πειρασμό να διαβεί τον Ρουβίκωνα της παραβίασης των καταθέσεων, με καταστροφικά αποτελέσματα πέραν πάσης φαντασίας.

Όλα αυτά δεν εκπλήσσουν όποιον παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την «φούσκα» των Βρυξελλών. Αρκεί να θυμηθούμε πως ο μόνος λόγος που οι τύχες της πανίσχυρης ευρωομάδας (του συμβουλίου των υπουργών οικονομικών των κρατών-μελών της ευρωζώνης) αφέθηκαν στα χέρια του Γιέρεν Ντάισελμπλουμ (Jeroen Dijsselbloem) δεν ήταν ούτε η εμπειρία του, ούτε οι ικανότητές του, αλλά ότι αυτός ήταν... Ολλανδός! Όλες οι άλλες, πολύ καλύτερες, υποψηφιότητες, απορρίφθηκαν λόγω... εθνικότητας.

Αλλά πώς θα μπορούσε να είχε λυθεί η κυπριακή κρίση;
Πρώτον, θα έπρεπε να δοθεί χρόνος: δεν υπήρχε κανένας λόγος να ζητηθεί από ένα μικρό κράτος να προκαταβάλει σε ρευστό το 30% του ΑΕΠ του μέσα σε τρεις μέρες! Από κανένα άλλο κράτος-μέλος που ζήτησε βοήθεια δεν απαιτήθηκε κάτι τόσο εξωφρενικό, που επιπλέον εξευτέλισε την φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση της χώρας.
Δεύτερον, το μη-βιώσιμο κυπριακό χρέος της Κύπρου δεν αφορά το δημόσιο, αλλά τις τράπεζες. Έχουμε εμπειρία από ανάλογες περιπτώσεις: αφού «κουρευόταν» η αξία των χρεογράφων που βρίσκονται στα χέρια των μεγάλων ομολογιούχων, ο «ευρωπαϊκός μηχανισμός σταθερότητας» θα μπορούσε να είχε αναλάβει την διεύθυνση των κυπριακών τραπεζών, συρρικνώνοντάς τες σταδιακά και τροχοδρομώντας τες προς τη βιωσιμότητα. Η κυπριακή οικονομία θα είχε τότε χρόνο να επαναπροσδιορίσει τους προσανατολισμούς της. Αυτή η επιλογή θεωρητικά υφίσταται -αποφασίστηκε στην σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) του περασμένου Ιουνίου. Αλλά ακόμα δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι τεχνικές νομικές λεπτομέρειες της εφαρμογής της, διότι εντωμεταξύ η Γερμανία... άλλαξε γνώμη! Αν εφαρμοζόταν αυτή η επιλογή, η Κύπρος θα μπορούσε να δεσμεύσει -ως εγγύηση για την τήρηση της συμφωνίας- τα μελλοντικά της έσοδα από την πώληση φυσικού αερίου, εφαρμόζοντας παράλληλα ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ) θα μπορούσε επίσης να έχει εγγυηθεί εδώ και δύο χρόνια την αξία όλων των κρατικών ομολόγων των κρατών-μελών της ευρωζώνης, όπως το έκανε με το λεγόμενο «ΟΜΤ», το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που εφαρμόζει από τον περασμένο Σεπτέμβριο στο πλαίσιο μιας στρατηγικής σταθεροποίησης των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της. Αντ' αυτού, το ελληνικό χρέος που βρισκόταν σε ιδιωτικά χαρτοφυλάκια μεταβιβάστηκε στους Ευρωπαίους φορολογουμένους, προκαλώντας γενικευμένη αναταραχή. Η χώρα ουσιαστικά χρεοκόπησε, αυξάνοντας την αβεβαιότητα σε ολόκληρη την ήπειρο.

Ένα είναι βέβαιο: η ευρωζώνη, μια οντότητα με πλανητικές φιλοδοξίες, προσφέρει «στο πιάτο» στους Ρώσους ένα στρατηγικής σημασίας προκεχωρημένο φυλάκιό της στην Μεσόγειο. Το αν η Μόσχα θα δεχτεί το δώρο αυτό ή όχι επαφίεται πλέον αποκλειστικά στην ίδια. Τυχόν αποδοχή της πάντως θα σήμαινε πως το κυπριακό «όχι» θα γελοιοποιούσε της φιλοευρωπαϊκές ελίτ, στην Ελλάδα και αλλού, καθώς θα εμφανιζόταν ως ιδεώδης λύση, που έγινε εφικτή επειδή οι ηγέτες της Κύπρου δεν έγιναν «μαριονέτες της Μέρκελ (Merkel)». Μέχρι να συνειδητοποιηθούν τα προβλήματα της νέας γεωπολιτικής διάταξης, μπορεί να είναι πια πολύ αργά για την Ευρώπη.

Το ερώτημα που παραμένει είναι: γιατί να συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί οι βορειοευρωπαϊκές χώρες να λειτουργούν λες και έχουν βαλθεί να καταστρέψουν την ευρωζώνη, αντί να επιδιορθώσουν τις ατέλειές της; Προσωπικά δεν πιστεύω σε θεωρίες συνωμοσίας που δήθεν εξελίσσονται στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μολοταύτα, φαίνεται πως στις εξελίξεις παίζει πράγματι ρόλο ένας υποσυνείδητος ρατσισμός, που είναι εξίσου καταστροφικός. Ο τρέχων κυρίαρχος πολιτικός λόγος είναι πως ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί στον βορρά είναι η δίκαιη ανταμοιβή για όσους ασπάζονται το προτεσταντικό εργασιακό ήθος, ενώ ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί στον νότο είναι προϊόν διαφθοράς (στην Ελλάδα, στην Ιταλία), φοροδιαφυγής (στην Κύπρο), η μη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων (στην Ισπανία). Κι αυτός είναι ο λόγος που οι νοτιοευρωπαίοι καλούνται να αλλάξουν τις οικονομίες τους όχι μέσω σταδιακών πολιτικών σύγκλισης, αλλά με βίαιες πολιτικές σοκ.

Η άβολη αλήθεια φυσικά είναι πως δεν πάει πολύς καιρός από τότε που η Φιλανδία ήταν σχεδόν χρεοκοπημένη, ενώ υπάρχουν ακόμα ηλικιωμένοι που έζησαν την αναδιάρθρωση του γερμανικού χρέους. Οι βόρειοι «καλύτεροι και ξανθότεροι φίλοι μας» όπως τους αποκάλεσε κάποτε ο Μαυροχιάς, θα συνειδητοποιήσουν πως και στις δικές τους επιδοτημένες τράπεζες υπάρχουν ουκ ολίγοι καταθέτες που δεν έχουν καταβάλει τους φόρους τους. Ακόμα σημαντικότερο, δεν θα βρείτε ούτε μιαν επιστημονική μελέτη που να μην αποδέχεται πως η βόρειος Ευρώπη επωφελήθηκε από το ευρώ τουλάχιστον όσο και ο νότος. Κι αν οι πολιτικοί δεν αποφασίσουν να το διακηρύξουν αυτό δυνατά και καθαρά, δεν είναι απλά που θα καταρρεύσει το ευρώ: το χειρότερο είναι που θα αναστηθούν όλοι οι δαίμονες του ευρωπαϊκού παρελθόντος.

*Ο Νίκος Χρυσολωράς είναι δημοσιογράφος, απεσταλμένος της «Καθημερινής» στο Λονδίνο