ΚΥΡΙΑΚΗ

με ελεύθερη γνώμη


ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΕΞΟΔΟ
ΜΕ "ΔΙΧΤΥ" ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ..


 To παρασκήνιο πίσω από την απόφαση της Πορτογαλίας να βγει από το μνημόνιο και να επιστρέψει στις αγορές χωρίς «δίχτυ προστασίας» μάς προϊδεάζει για τις αντίστοιχες προετοιμασίες της Ελλάδας. Η έρευνα της «Κ» έδειξε ότι η προληπτική γραμμή πίστωσης στην Πορτογαλία δινόταν με πολύ αυστηρούς όρους με παρεμβάσεις στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Η απόρριψη της «προληπτικής γραμμής πίστωσης» από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία έχει οδηγήσει την Ευρωζώνη σε μια πιο ελαστική στάση απέναντι στην Ελλάδα, η οποία επισήμως δεν έχει ακόμα συζητήσει το θέμα αυτό με τους εταίρους της. Ανεπισήμως, η χώρα μας θέλει να αποφύγει μια προληπτική γραμμή πίστωσης, χωρίς όμως ακόμα να το έχει απορρίψει ως πιθανό σενάριο.

Η στρατηγική της Ελλάδας είναι να παρακολουθεί την εξέλιξη της Πορτογαλίας και να αξιολογήσει τα δεδομένα μαζί με τη συζήτηση για το χρέος μετά το φθινόπωρο.

Ιρλανδία και Πορτογαλία αποφάσισαν «καθαρή έξοδο», δηλαδή χωρίς τη λεγόμενη «προληπτική γραμμή πίστωσης» από τον EFSF, διότι δεν ήθελαν να φύγουν από το ένα μνημόνιο και να πάνε σε ένα άλλο. Αυτή είναι η προφανής απάντηση στην ερώτηση «γιατί δεν δέχτηκαν δίχτυ προστασίας».

Στην ιστορία υπάρχει και κάτι λιγότερο προφανές. Θα μπορούσαν να το είχαν δεχθεί με διαπραγμάτευση, ώστε οι όροι να ενεργοποιούνται μόνο στην περίπτωση που κάνουν χρήση των χρημάτων. Ηταν κάτι το οποίο δεν πολυσυζητήθηκε.

Το ερώτημα τώρα είναι το εξής: Από τη στιγμή που ήταν τόσο σίγουρες για την επιτυχή επιστροφή στις αγορές (όπως κι έγινε), ποιο ήταν το πρόβλημα;

Σύμφωνα με Πορτογάλο αξιωματούχο, πράγματι, προβλέπεται αύξηση των επιτοκίων στο μέλλον, ενώ Κομισιόν και ΔΝΤ πιστεύουν ότι τα υψηλά επιτόκια και οι επόμενες κινήσεις των κεντρικών τραπεζών ίσως κάνουν τον δανεισμό των «πρώην χωρών του μνημονίου» δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο.

Οπως εξηγεί η ίδια πηγή, οι προβλέψεις αυτές για τα επιτόκια αφορούν στην προσεχή διετία. Επομένως, γιατί η χώρα να «εγκλωβιστεί» προκαταβολικά με μία εν δυνάμει σε ισχύ δανειακή σύμβαση, όταν θα μπορεί να ενταχθεί σε μια γενικότερη λύση που θα συζητηθεί όταν προκύψει το πρόβλημα. Διότι το πρόβλημα των επιτοκίων και του δανεισμού θα αφορά όλες τις χώρες.

Πηγές της Κομισιόν έχουν αντιληφθεί τον προβληματισμό αυτό και, σύμφωνα με πληροφορίες, προσπαθούν να αλλάξουν τη φιλοσοφία με την οποία θα λειτουργεί και θα προσφέρεται αυτή η γραμμή πίστωσης.

Αυτό μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος της Ελλάδας, η οποία ωστόσο δεν βιάζεται να συζητήσει το θέμα σήμερα με τους εταίρους της. Προτιμά να παρατηρεί, να αξιολογεί τις αντιδράσεις των αγορών (με τις εκδόσεις της Πορτογαλίας και ενδεχομένως με νέες δοκιμαστικές της Ελλάδας μέχρι τέλος του έτους) και να περιμένει για τις προσεγγίσεις της Κομισιόν. Επίσης, όλα αυτά θα συνεκτιμηθούν στη συζήτηση και στις διαπραγματεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους. Η περίπτωση της Πορτογαλίας ήταν αρκετά διδακτική. Σύμφωνα με πηγές που ήταν κοντά στις διαπραγματεύσεις εκείνη την περίοδο (στα μέσα του 2013), οι δανειστές προσέφεραν στην Πορτογαλία δύο επιλογές:

Πρώτον, να δεχθεί μια προληπτική γραμμή πίστωσης (ECCL).

Δεύτερον, να λάβει ένα δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης, αντίστοιχο με εκείνο του Μαΐου 2011.

Η Πορτογαλία απέρριψε άμεσα τη δεύτερη λύση και ύστερα από διαπραγματεύσεις την πρώτη.

Το «προληπτικό πρόγραμμα» που της είχε προσφερθεί, προέβλεπε γραμμή πίστωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM). Η πίστωση αυτή θα λειτουργούσε κάτι σαν το «ανοικτό δάνειο» ή τη γραμμή πίστωσης που δίνουν οι τράπεζες. Δεν είχε σχεδιαστεί για να χρησιμοποιηθεί από την Πορτογαλία, αλλά να υπάρχει ως εγγύηση προς τις αγορές όταν η χώρα θα προχωρούσε σε μεσοπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο δανεισμό. Αυτή η πίστωση είχε διάρκεια δύο έτη και παρείχε εγγύηση ύψους 17 δισ. ευρώ (10% του πορτογαλικού ΑΕΠ). Επίσης, προέβλεπε ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρέμβει στη δευτερογενή αγορά ομολόγων (ΟΜΤ) για να ρίξει τις αποδόσεις. Εάν τελικά τίποτα δεν απέδιδε, τότε η Πορτογαλία θα έκανε χρήση των χρημάτων από τη γραμμή πίστωσης για να χρηματοδοτήσει το χρέος της.

Πώς η Λισσαβώνα προσπέρασε ένα νέο μνημόνιο

Η προληπτική γραμμή πίστωσης προς την Πορτογαλία δινόταν υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Πρώτον, η Πορτογαλία θα έπρεπε να σημειώνει καλά δημοσιονομικά μεγέθη.

Δεύτερον,η χώρα θα έπρεπε θεωρητικά να ήταν σε θέση να βγει στις αγορές και να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια.

Η Πορτογαλία τότε είχε χαρακτηρίσει τα κριτήρια αυτά αυθαίρετα και προτίμησε τον περασμένο Δεκέμβριο να κάνει το πρώτο βήμα με την αναχρηματοδότηση ομολόγων 6,7 δισ. ευρώ που έληγαν το 2014-2015. Τα μηνύματα που πήρε από τις αγορές ήταν πολύ θετικά. Τέλος, υπήρχαν οι όροι δημοσιονομικής προσαρμογής. Η πορτογαλική κυβέρνηση φοβόταν ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο θα τους απέρριπτε, όπως έκανε για μια σειρά μέτρων για τον προϋπολογισμό του 2014. Αυτή τη φορά η Πορτογαλία φοβόταν έναν όρο που προέβλεπε εξοικονόμηση 700 εκατ. ευρώ από τα ασφαλιστικά ταμεία. Η απόφαση του Δικαστηρίου αναμενόταν στα τέλη του 2013. Αλλα «επίφοβα» μέτρα ήταν οι περικοπές συντάξεων και μισθών στους δημοσίους υπαλλήλους κατά 600 εκατ. ευρώ κ.λπ. Υπενθυμίζεται ότι αντίστοιχο μέτρο είχε απορριφθεί από το Δικαστήριο ένα χρόνο πριν. Με άλλα λόγια, η Πορτογαλία αντιλήφθηκε ότι οι όροι της προληπτικής γραμμής πίστωσης ήταν στην ουσία ένα νέο μνημόνιο, με αυστηρούς όρους, ενισχύοντας τον πολιτικό κίνδυνο της χώρας. Και χωρίς τελικά να αποκλείεται να κατέφευγε και σε δεύτερο μνημόνιο... Πάντως, δεν έχει αποκλειστεί ακόμη ο κίνδυνος να βρεθεί η Πορτογαλία αντιμέτωπη με ένα νέο κλίμα αναταραχής στις αγορές, προειδοποίησε προσφάτως ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch. Οι δημοσιονομικές εξελίξεις θα παραμείνουν υπό στενή παρακολούθηση έως το 2015, τόνισε η Fitch. Ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να παραιτηθεί η κυβέρνηση από τη συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Η Fitch, ωστόσο, αναγνώρισε τη μεγάλη πρόοδο που έχει επιτευχθεί από τη Λισσαβώνα, δηλαδή την πλήρη απεξάρτηση της οικονομίας από το μνημόνιο και την έξοδό της στις αγορές.

Την περασμένη εβδομάδα, η Μoody’s αναβάθμισε το χρέος της Πορτογαλίας από τη βαθμίδα Βa3 στην Ba2 της κατηγορίας των «σκουπιδιών» (junk), αναφερόμενη στη βελτίωση των συνθηκών τόσο στην οικονομία όσο και στις αγορές. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης επιφυλάχθηκε, επίσης, για το ενδεχόμενο περαιτέρω αναβάθμισης ενόψει της εξόδου της χώρας από το μνημόνιο στις 17 Μαΐου. Η Standard & Poor’s και η Fitch αναβάθμισαν, την περασμένη Παρασκευή, λίγο πριν από την ανακοίνωση της Moody’s, μόνο την προοπτική του χρέους της Πορτογαλίας από «αρνητική» σε «σταθερή», γεγονός που σημαίνει ότι τα χρεόγραφα της χώρας παραμένουν στην κατηγορία junk από τους τρεις οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Ο οίκος αξιολόγησης Fitch, σε πρόσφατη ανάλυσή του, εκτίμησε ότι αν οι χώρες της περιφέρειας ελέγξουν τα ελλείμματά τους και δείξουν συστηματική προσπάθεια μείωσης του χρέους, υπάρχει περιθώριο για αναβαθμίσεις πολλών βαθμίδων. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι αναφέρεται κυρίως στις περιπτώσεις της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν περιλαμβάνονται στις αισιόδοξες προβολές.


www,kathimerini.gr