ΣΆΒΒΑΤΟ..
με μουσική

H ΠΟΡΤΟΓΑΛΛΙΑ ΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΥΜΙΟ...

Β​​λέποντας τη θεαματική ανάκαμψη μιας χώρας σαν την Πορτογαλία δεν μπορείς να αποφύγεις τη μελαγχολική σκέψη ότι «θα μπορούσαμε κι εμείς να είμαστε εκεί». Η Πορτογαλία έχει αρκετά κοινά με την Ελλάδα. Πέρασε στη δημοκρατία το 1974, εισήλθε στην Ε.Ε. τη δεκαετία του ’80. Παρόμοιου εισοδήματος, η Πορτογαλία υπερχρεώθηκε και μπήκε σε μνημόνιο ένα χρόνο αργότερα. Αντιμετώπισε τις θυσίες της μνημονιακής προσαρμογής με εγκαρτέρηση και αυτοσυγκράτηση, χωρίς τις δικές μας εξαλλοσύνες, χωρίς βίαιες διαδηλώσεις, με αξιόλογη διακομματική συναίνεση. Αποφοίτησε από το μνημόνιο τον Μάιο 2014, με μια παράτολμη «καθαρή έξοδο», που απέβη επιτυχής, καθώς καβάλησε το κύμα της ευρωπαϊκής ανάκαμψης και του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων (QE) από την ΕΚΤ.

Πριν από δύο βδομάδες, ο οίκος S&P αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Πορτογαλίας σε κατηγορία «επενδυτικής διαβάθμισης» –από «junk». Ακολούθησε επενδυτικό ράλι, που οδήγησε τη διαφορά κόστους δανεισμού (spread) της Πορτογαλίας από τη Γερμανία ή την Ιταλία στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2010.

H ανάπτυξη στην Πορτογαλία αναμένεται φέτος πάνω από 2,5%, ανεργία λίγο κάτω από 10%. Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2007. Οι τράπεζες εξυγιαίνονται και τα κόκκινα δάνεια μειώνονται. H βελτίωση της κατάστασης δεν είναι χωρίς σκοτεινές όψεις. Για να μειώσει το έλλειμμα, η κυβέρνηση περιέκοψε τις δημόσιες επενδύσεις. Το εξωτερικό χρέος (κυρίως ιδιωτικό) είναι τεράστιο. Η οικονομία παραμένει ευάλωτη σε ένα εξωτερικό σοκ, που θα μπορούσε να έρθει με το τέλος του προγράμματος της ΕΚΤ.

Η αριστερή κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα τηρεί πιστά τις υποχρεώσεις της προς την Ε.Ε. Στη μείωση του ελλείμματος υπερέβη τον στόχο. Ο Κόστα είχε την τύχη να χτίσει πάνω στις μεταρρυθμίσεις των κεντροδεξιών προκατόχων του, που μείωσαν το εργασιακό κόστος. Η ανάκαμψη του επέτρεψε να αυξήσει τους μισθούς. Παρά τη δημοσιονομική λιτότητα, η δημοτικότητα της κυβέρνησης Κόστα αυξάνεται. Ο Α. Κόστα είναι αυτό που θα ήθελε να είναι ο Α. Τσίπρας. Ομως ο Κόστα δεν τίναξε στον αέρα την οικονομία που σήμερα διαχειρίζεται, όπως έκανε η κυβέρνηση Τσίπρα το πρώτο εξάμηνο του 2015, για να φορτωθεί ένα βαρύτερο μνημόνιο. Σε αντίθεση με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, η κυβέρνηση Κόστα όταν μιλά για εξωστρέφεια το εννοεί.

Η Πορτογαλία καρπώνεται την εξωστρεφή οικονομική προσαρμογή που πραγματοποιήθηκε από το ξεκίνημα της κρίσης. Οι εξαγωγές της, που το 2010 ήταν στα επίπεδα της Ελλάδας, αυξάνονται από τότε σταθερά, με ετήσιο μέσο όρο 5 - 6%. Αντίθετα, ο ρυθμός αύξησης των ελληνικών εξαγωγών ήταν χαμηλότερος και ασταθής: από 7,8% το 2014 μειώθηκε απότομα το 2015 και κατέστη αρνητικός (-2%) το 2016.

Στην τελευταία Εκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας (WEF), η σύγκριση Πορτογαλίας - Ελλάδας είναι αποκαλυπτική. Επί συνόλου 137 χωρών, η Πορτογαλία έχει ανέλθει στη θέση 46, ενώ η Ελλάδα έχει πέσει στη θέση 86. Υπερφορολόγηση και γραφειοκρατία είναι τα κυριότερα προβλήματα και στις δύο. Ομως προσέξτε ορισμένες λεπτομέρειες. Η Ελλάδα είναι σε πολύ χαμηλότερη θέση από την Πορτογαλία σε σειρά κρίσιμων κριτηρίων: Τεχνολογική ετοιμότητα (Ελλάδα 50ή, Πορτογαλία 26η). Καινοτομία (75η έναντι 32ης). «Αμεσες ξένες επενδύσεις και μεταφορά τεχνολογίας» (Ελλάδα: 112η, Πορτογαλία: 15η). «Συνεργασία πανεπιστημίων και επιχειρήσεων για έρευνα και ανάπτυξη» (Ελλάδα: 129η, Πορτογαλία: 36η). Θλιβερή ειρωνεία: η Ελλάδα έχει μια εξαιρετική επίδοση στην παραγωγή επιστημόνων και μηχανικών (10η) – μόνο που τους στέλνει στην ανεργία ή στο εξωτερικό.

Δύο παράλληλες ιστορίες ολοκληρώνουν την εικόνα. Εδώ και έξι χρόνια, η Λισσαβώνα φιλοξενεί ένα από τα μεγαλύτερα συνέδρια νέων τεχνολογιών. Το Web Summit έχει 50.000 επισκέπτες από όλον τον κόσμο, ως η μεγαλύτερη «συνάντηση» τεχνολογίας στην Ευρώπη: «Ενα παγκόσμιο σημείο συνάντησης για τις πιο ανατρεπτικές επιχειρήσεις τεχνολογίας στον κόσμο και όσους ενδιαφέρονται για το πώς αυτές οι ανατροπές μπορούν να αλλάξουν τις επιχειρήσεις και τη ζωή μας». Η αριστερή κυβέρνηση εργάζεται σοβαρά για να καταστήσει την Πορτογαλία ελκυστική για τις επενδύσεις και την τεχνολογική καινοτομία.

Η Ελλάδα είχε ένα δικό της success story. Το Taxibeat, ελληνική επιχείρηση που λειτουργεί ήδη σε αρκετές χώρες, πρόσφατα εξαγοράστηκε από διεθνείς επενδυτές. Ως πλατφόρμα σύνδεσης με ένα ευρύτατο δίκτυο ταξί, το Beat έχει αλλάξει την ποιότητα μετακίνησης στην πόλη, δίνοντας στον πελάτη τη δυνατότητα επιβράβευσης του καλού οδηγού. Αυτό δεν αρέσει στο πιο οπισθοδρομικό τμήμα της συντεχνίας των ταξί (εκείνους που οδηγούν βρώμικοι, καπνίζοντας, βρίζοντας, με το ράδιο στη διαπασών). Εκείνοι προφανώς μισούν την αξιολόγηση, διότι (σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΑΤΑ Θύμιο Λυμπερόπουλο) «ο ταξιτζής δεν είναι πόρνη σε κοινή θέα όπως στα Red Lights του Αμστερνταμ για να επιλέγει ο πελάτης». Η συντεχνία του κ. Λυμπερόπουλου συναντήθηκε με τον πονηρό πολιτικαντισμό του κ. Σπίρτζη, που οσμίστηκε κομματική πελατεία και εύκολα ψηφαλάκια. Μαζί συννομοθέτησαν για να σκοτώσουν ένα από τα ελάχιστα επιτυχή εγχειρήματα εξωστρέφειας και καινοτομίας.

Εκείνοι Web Summit, εμείς Dead Beat.

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης.